نقد برهان ناپذیری نسخه متنی

واقع شود. دقيقاً به اين معنا كه ارزش صدق آن را بتوان با روش‏هاي علوم طبيعي تعيين كرد. از آن‏جا كه گزاره‏هاي مربوط به خدا (آن گونه كه ادعا مي ‏شود) داراي اين شرط نيستند، اگر بخواهيم دقيق شويم، گزاره هايي صرفاً بي ‏معنا خواهند بود. از آن رو كه گزاره‏هاي مزبور حاوي هيچ مضموني نيستند و اصلاً چيزي اظهار نمي ‏كنند حتي از شانس كاذب بودن نيز برخوردار نمي ‏شوند. در ديدگاه مورد بحث يك جمله كلامي [مربوط به الاهيات‏] جمله بي ‏معناي پرطمطراقي است كه نقاب يك گزاره معنادار را به چهره زده است.(1)

پلانتينجا بعد از نقل اشكال فوق در ردّ آن مي ‏نويسد:

اما امروزه اگر فيلسوفاني باشند كه بخواهند خود را طرفداران اصل تحقيق‏پذيري بنامند بسيار اندك اند و اين شايد به دو دليل باشد: اول آن كه، اين ظاهراً غير ممكن است كه «معيار تحقيق‏پذيري » مصطلح را به گونه‏اي تعيين كرد كه گزاره‏هاي كلامي و متافيزيكي را خارج نمايد، بي ‏آن‏كه چنين برخوردي با گزاره‏هاي علمي و گزاره‏هاي متعارف كند. علاوه بر اين، به نظر مي ‏رسد كه ابداً هيچ دليلي وجود ندارد كه چرا يك خداشناس يا هر كس ديگري كه به باورهايي معتقد است كه توسط معيار تحقيق‏پذيري [از حوزه اعتبار] خارج مي ‏شود بايد حتي كم‏ترين الزامي جهت قبول معيار مذكور احساس كند. بنابراين، من بيش از اين درباره اين نوع الحاد سخن نخواهم گفت.(2)

خلاصه نقد پلانتينجا اولاً، بر اساس آن‏چه ما در ردّ حس‏گرايي در سه اشكال قبلي توضيح داده‏ايم، اين است كه پذيرش تجربيات مبتني بر اصولي عقلاني است كه اگر آن اصول پذيرفته شوند، امور غير تجربي ِ مبتني بر اين اصول نيز بايد پذيرفته شوند و اگر ردّ گردند امور تجربي نيز در معرض نابودي و زوال قرار مي ‏گيرند و ثانياً اگر چيزي با معيارهاي تجربي قابل اثبات نباشد، دليل نمي ‏شود آن چيز بي ‏معنا شود. براي بي ‏معنا بودن گزاره‏هاي فلسفي تقريرهاي ديگري وجود دارد كه در ذيل مطرح مي ‏كنيم:

1. الوين پلانتينجا، فلسفه دين، خدا، اختيار و شر، ترجمه و توضيح محمد سعيدي مهر، ص 124.

2. همان، ص 125.