نقد برهان ناپذیری نسخه متنی
نشان دهد كه (1) تا (3) هيچگونه ناسازگاري ندارند. ناسازگاري مجموعه (1) تا (5) را مي توان به قرار ذيل ارائه داد:
مي توانيم بر مجموعه (1) تا (5) با فرض پذيرش (1)، (2)، (4) و (5) اين دو حقيقت ضروري را بيفزاييم:
(6) اگر خدا قادر مطلق و خيرخواه محض است و توانايي هاي او را هيچ حدّ و مرزي نيست و شرّ نقطه مقابل خير است، آنگاه خدا هر شرّي را دفع مي كند.
(7) اگر خدا هر شرّي را دفع مي كند، آنگاه هيچ شرّي موجود نيست.
(8) چنين نيست كه خدا هر شرّي را دفع كند. [قياس استثنايي از (3) و (7)] (9) چنين نيست كه (خدا قادر مطلق و خيرخواه محض باشد و توانايي هاي او را هيچ حدّ و مرزي نباشد و شرّ نقطه مقابل خير باشد). [قياس استثنايي از (8) و (6)] (10) يا خدا قادر مطلق نيست، يا خيرخواه مطلق نيست، يا توانايي هاي او را حدّومرز است و يا شرّ نقطه مقابل خير نيست. [اعمال نقيض در (9)] چنانكه واضح است (10) تركيب فصلي است كه اگر صادق باشد حداقل يكي از مؤلفههاي آن بايد صادق باشد.
بنابراين، بايد يكي از 4 قضيه زير صادق باشد:
(11) «خدا قادر مطلق نيست» (12) «خدا خيرخواه مطلق نيست» (13) «توانايي هاي خدا را حدّومرزي است» (14) «شرّ نقطه مقابل خير نيست» همانطور كه مشاهده مي شود (11) با (1) و (12) با (2) و (13) با (5) و (14) با (3) در تناقض است. پس مجموعه (1) تا .(7)
صريحاً متناقض و ناسازگارند.
اين استدلال تا اينجا مبتني بر اصل امتناع تناقض است؛ يعني چون امتناع تناقض پذيرفته شده است، در نتيجه، پذيرش گزارههاي (1) تا (7) منجر به تناقض مي شود. از آنجا كه در استدلال فوق قضيه (3) را هم ملحد و هم موحد مي پذيرد، به ظاهر استدلال به سود ملحد است، مگر آنكه موحد حداقل يكي از گزارههاي (4) تا (7) را منكر شود. اما اگر اصل امتناع تناقض در استدلال پذيرفته نشده باشد، كما اينكه از برخي عبارات مكي تشكيك در اين اصل استفاده مي شود، در اين صورت، اصل امتناع تناقض محكوم قدرت الهي است و ملحد از استدلال خود طرفي نمي بندد، زيرا وقتي ملحد مي تواند نتيجه بگيرد خدا موجود نيست كه تناقض محال باشد و در صورتي كه تناقض محال نباشد موحد مدعي مي شود آنچه را شما شرّ مي دانيد موجود نيست.
بر اين اساس، نمي توان گفت كه خدا وجود ندارد، لذا حق آن است كه ما نيز همانند پلانتينجا استدلال مكي را كه مدعي است توانا بودن خدا بر محالات عقلي از لوازم خداشناسي عرفي است، ناديده بگيريم. پس مهم نقّادي يكي از دو مقدمه (4) و (5) مكي است. اگر (4) و (5) يكي از حقايق ضروري عالم باشند، استدلال مكي با پذيرش اصل امتناع تناقض معتبر مي شود، اما به قول پلانتينجا «مكي نيز كه اعتقاد دارد برخي «مقدمات الحاقي » يا «قواعد شبه منطقي » مورد نياز است، به ندرت گامي در جهت يافتن مقدمات الحاقي كه ضرورتاً صادق باشند به همراه مجموعه A به نحو صوري يك تناقض صريح را به دست دهند، برمي دارد».(1)
در نقد (4) و (5) لازم است بگوييم: اگر قضيهاي از حقايق ضروري باشد بايد در هر اوضاع و احوالي صادق باشد؛ و نتوان وضع يا حالتي از امور را تصوير كرد كه در آن وضع و حالت قضيه كاذب درآيد. البته ممكن است قضيهاي را در يك وضع خاص ثابت نگهداريم و در آن وضع از حقايق ضروري باشد؛ مثلاً الآن «من در حال نوشتن هستم» اگر اين قضيه را به لحاظ حال كنوني در نظر بگيريم، از حقايق ضروري است، يا 180 درجه بودن زواياي مثلث از حقايق ضروري است، ولي اين حقيقتِ ضروري مقيّد به دوام خود مثلث است، اگر شكل مثلث عوض شود، لازم نيست شكل تغيير يافته داراي زاويه باشد، چه رسد به اينكه 180 درجه باشد. بنابراين،
(4) خير نقطه مقابل شرّ است، به طوري كه شخص خيرخواه، حتي المقدور شرّ را از ميان برمي دارد. حقيقتي ضروري است؟ پلانتينجا در ضروري نبودن (4) چنين مي گويد:
فرض كنيد كه شما آگاهيد كه پال ... در مكاني گير افتاده است و شما همچنين مطلعيد كه دوست ديگري به نحو مشابهي در فاصله پنجاه مايلي و در جهت مقابل گرفتار شده
لطفا منتظر باشید ...
