در عللى كه منجر به عجب شده فكر كنيد و اينكه باعث دشمنى خدا و ابطال عمل مىگردد و در ابزارهاى خدادادى فكر نما كه بواسطه آنها اكتساب طاعت كرده و اقدار بر اعمال حسنه پيدا نموده است ابزارها را كسى جز او مالك است. سپس به غذايى كه قامتش را استوار داشته فكر كند جز اين است كه آن روزى خدا داد است. سپس در سلامتى خود انديشه كند كه هرچه را كه بخواهد انجام مىدهد آيا از نعمت او نيست؟ چه بسا بيمارانى كه اگر بين سلامتى و عبادت چندين روز و شب مخير شوند، كه به عنوان قيمت آن عافيت، شبهاى زيادى را عبادت كنند حاضرند شبهاى زيادى را عبادت كند و در عوض به سلامت برسند چگونه براى بيدارى اندكى از شب براى عبادت، عجب ه خود راه مىدهى؟چه شب و روزهايى كه از نعمت سلامتى برخوردار بودى! بلكه چه ماهها و سالهايى كه با سلامتى زندگى كردى! اگر با توفيق الهى بهنگام شب بر مىخيزى و از سلامت خداداى قدرت بر انجام عبادت يافتى و از غذاى او تغذيه كردى و با اعضا و جوارح خدايى عبادت نمودى و در شب و روز خدا اعمال خود را بجاى آوردى پس خود پسندى و عجب از چيست؟ آنگاه نعمت خداداى را با مقدار عملت بسنج آيا به اندازه آن مىشود؟ بلكه آيا به يك دهم آن نعمت ها مىرسد آيا توفيق شب خيزى از خدا نيست؟ آيا نبايد شكر آن را بجاى آورى؟و آيا نبايد بترسى كه اگر كوتاهى كنى مورد ماخذه و حسابرسى قرار بگيرى؟ خداى تعالى به داوود وحى فرمود: اى داوود خدا را شكر نما عرضه داشت: پروردگارا چگونه تو را شكر كنم در حالى كه خود شكر گزارى همه از نعمت هاى توست كه مستحق شكر است؟ فرمود: اى داوود به اين اقرار به ناتوانى از اداى شكر، بسنده مىكنم. بلكه عمل خود را با يكان يكان نعمت هاى مورد استفاده ات از خوراك و نوشيدنيها مقايسه كن! اين عبادات به شكرانه كمترين آنها كفايت نمى كند.در تاريخ آمده است واعظى بر هارون الرشيد، خليفه عباسى، وارد شد. هارون از او در خواست موعظه كرد. واعظ گفت: اى اميرالمومنين به نظر تو اگر به هنگام تشنگى از آب منعت كنند براى خريد آن چه مقدار حاضرى بپردازى؟ هارون پاسخ داد: نصف مملكت خود را در قبال آن آب مىدهم. واعظ گفت اى اميرالمومنين! آيا اگر اين آب بخوهد از مجراى بول خارج شود و نتواند چه مقدار براى خارج شدن ان مىپردازى؟ گفت نصف بقيه مملكتم را در قبال آن مىپردازم.واعظ گفت: بنابراين مملكتى كه به يك شربت آب مىارزد تو را فريب ندهد: اى خواننده شبانه روز چند بار آب مىنوشى؟ اگر مزد كارگر روزى دو درهم است و پاسبان به دودانگ تا صبح پاسدارى مىكند و صاحبان صنايع و حرفه مثل آشپز و نانوا تمام روز و مقدارى از شب را با اندك دراهمى، كار مىكنند، اكنون اندك عبادت خودت را با آن مقايسه كن و اينكه روزى روزه گرفتى. در مورد جزاى روزه فرمود: روزه مال من است و من به او جزا مىدهم و نيز فرمود: من براى بندگانم نعمت هاى بيكرانى آماده كرده ام كه نه چشم ديده و نه گوش شنيده و نه بر قلب انسانى خطر كرده است اين روز تو هم درهمى مىارزد، البته در صورتى كه متحمل رنج زياد شوى، اما همين روز بااين ارزش اندك وقتى براى خدا انجام شد اين همه ارزشمند گرديد، و اگر شبى براى خداى بيدار بمانى در پاداش آن فرمود: فلا تعلم نفس ما اخفى لهم من قرة اعين جزا بما كانوا يعملون (118)هيچكس نمى داند كه چه نعمت هاى بيكرانى برايش آماده گرديد ك باعث روشنى چشم اوست اين شب كه تنها دو دانگ مىارزيد اكنون ارزشى فوق العاده پيدا كرده است و اگر براى خدا سجده كنى تا خواب تو را دريابد خداى تعالى به ملايكه خويش افتخار مىكند و ارزش زمانى اين سجده چه مقدار است؟ با آن كه در آن خواب و غفلت راه يافت، ولى همين كه به حق جل جلاله نسبت دادى ارزش آن اين مقدار فزونى يافت.و اگر زمانى را براى خدا دو ركعت نماز سبك بياورى و بلكه هواى نفسى را به لا اله الا الله بگذرانى خداى تعالى فرمود: و من عمل صالحا من ذكر او انثى وهو مومن فاولئك يدخلون الجنة يرزقون فيها بغير حساب (119)هر كس از زن و مرد عمل صالحى انجام دهد داخل بهشت ميشوند و در آن از روزى بى حساب بهره مند مىگردند. و رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم فرمود: هر كس بگويد: سبحان الله خداى تعالى براى او درختى در بهشت مىكارد.اين قيمت لحظه اى از انفاس توست و چه نفسهايى را بيهوده هدر دادى! و چه لحظاتى را كه بر تو خواهد گذشت و بيهوده هدر خواى داد! پس سزاوار است كه كوچكى عمل خود را در نظر بگيرى و كمى ارزش كارت به نسبت به كارهاى مثل آنرا در نظر داشته باشى و منت خداى را برخود بدانى كه در مقابل اين زمان با اين ارزش ناچيز ارزش تو را تا به آن مقدار مذكور بالا برد و پاداشت را بزرگ شمرد. دقت كن كه آن اعمال جز براى خدا واقع نشود و مورد پسند خدا قرار گيرد كه در غير اين صورت ارزشى كه به خاطر انتساب به خدا پيدا كرده بود از بين مىرود و به ارزش زمانى دنايى كه همان ارزش پست ناچيز يعنى دو درهم و يا دو دانگ، بلكه كمتر از آن است مىرسد و نه تنها ارزشش ناچيز مىگردد، بلكه از خشم و عقوبت خدا نيز در امان نيستى پس نفست را براى خدا مراقبت كن و منت او را بر گردن خودت در نظر داشته باش و خودت را سرزنش كن شايد به رحمت خدا برسى، زيرا از پيامبر روايت شده كه فرمود: هر كس برخود خشم گيرد نه بر مردم خداى تعالى او را از ناله و زارى روز قيامت ايمن مىكند.و روايت شده است كه عابدى هفتاد سال خداى تعالى را عبادت كرد به طورى كه روزها روزه مىگرفت و شب ها را به عبادت به صبح مىآورد، روزى ا زخداى تعالى حاجتى خواست خداى حاجتش را بر نياورد عابد به نفس روى آورد به او خطاب كرد! علت به اجابت نرسيدن دعا تويى! اگر ارزشى نزد خدا داشتى، حاجت تو را روا مىكرد. خداى تعالى فرشته اى را فرستاد فرشته به او گفت: اى فرزند آدم اين لحظه كه خود را ملامت كردى ارزشمندتر از عبادت هاى ساليان گذشته است. وروايت شد اگركسى با پشيمانى از گناه و سرزنش بر نفس بخوابد بهتر از آنست كه شب را به عبادت بگذراند و به هنگام صبح از عبادت شب خوشحال باشد. اى خردمند! اعمالت را از آفت عجب و ريا و غيبت و كبر محافظت كن! زيرا غيبت و كبر نيز در از بين بردن اعمال همانند ريا و عجب هستند. در اين مورد به خبر معاذ توجه كن.
لطفا منتظر باشید ...
