آياتى كه در مدح علم وارد شده است - آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز با ترجمه عدة الداعی و نجاح الساعی ابن فهد حلی (ره) همراه با شرح اسماء الله نسخه متنی

آياتى كه در مدح علم وارد شده است

بدانكه دانش مورد ستايش چنانكه ديدى در كتاب و سنت مورد ستايش قرار گرفته است و نظير اين آيه كه فرمود: شهد الله انه لااله الا هو والملائكة و اولوالعلم (37): خداى و ملائكه و دانشمندان شهادت مىدهند كه جز او معبودى نيست. و مثل گفتار حق سبحان: هل يستوى الذين يعلمون و الذين لا يعلمون (38)آيا آنهايى كه مىدانند. با آنهايى كه نمى دانند يكسانند. و گفتار امام صادق عليه السلام: وقتى كه روز قيامت برسد خدا مردم را در يك جا جمع مىكند ترازوها گذاشته مىشود و خونهاى شهدا با قلم دانشمندان سنجيده مىشود وقلم دانشمندان سنگينتر از خون شهيدان خواهد بود. بعضى از دانشمندان گفتند: علت اين برترى آن است كه خون شهيد بعد از مرگش مورد استفاده قرار نمى گيرد ولى قلم دانشمند بعد از مرگش نيز مورد استفاده قرار مىگيرد. و نظير اين گفتار، گفتار پيامبر است (17) فرمود: وقتى مؤمن بميرد و ورقى از دانش بر جاى بگذارد آن ورق ساتر بين او و آتش خواهد شد و خداى تعالى به هر كلمه آن شهرى هفت بار وسيعتر از دنيا به او خواهد داد مقصود از اين علم، استحضار مسايل و تقرير مباحث و ادله نيست بلكه علمى است كه در خوف بنده خدا بيفزايد و در كار آخرت به نشاطش آورد و درس دورى از دنيا به او دهد.

حضرت امام كاظم عليه السلام فرمود: شايسته ترين دانش براى تو دانشى است كه بدون آن عمل درست نمى شود و لازمترين علم علمى است كه از علم به آن سئوال خواهى شد و واجب ترين دانش آن دانش است كه تو را به صلاح قلب راهنمايى مىكند و فساد آنرا به تو نشان مىدهد و ستوده ترين علم به لحاظ عاقبت علمى است كه در عمل كنونى تو بيافزايد پس به علمى كه جهل آن به تو ضرر مىزند مشغول نباش! و غافل از دانشى مباش كه ترك آن در نادانى تو بيافزايد. اكنون به آياتى كه در مدح علم وارد شده نگاه كن او صافى كه ما براى علما ذكر كرديم در آن آيات مىيابى خداى تعالى فرمود: انما يخشى الله من عباده العلماء (39)تنها بندگان دانشمند خدا، از خداى مىهراسند. (18) و فرمود امن هو قانت اناء الليل ساجدا و قائما يحذر الآخرة و يرجوا رحمة ربه قل هل يستوى الذين يعلمون والذين لا يعلمون (40) آيا كسى كه در اوقات شبانه در حال سجده و ايستاده دعا مىكند در حاليكه از آخرت مىهراسد و به رحمت پروردگارش اميد بسته است بگو آيا آنانى كه ميدانند با آنانيكه نمى دانند همسانند؟

سپس خداى تعالى ايشان را به شب زنده دارى به قيام شبانه وركوع وسجود پى در پى و خوف و رجا مىستايد، و خداى تعالى فرمود: ذلك بان منهم قسيسين و رهبانا و انهم لا يستكبرون (41)زيرا از ايشان دانشمندان و تاركان دنيا هستند و ايشان تكبر نمى ورزند. و قسيس دانشمند است پس دانشمندان را به ترك كبر و استكبار ستود و امام صادق عليه السلام و فرمود: خشيت ميراث دانش است و علم پرتو معرفت و قلب ايمان است و هر كس از ترس و خشيت محروم شد عالم نيست گر چه در متشابهات علم موشكافى كند چنانكه خداى تعالى فرمود: انما يخشى الله من عباده العلماء (42)تنهابندگان دانشمند خداى از خدا مىهراسند. پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم فرمود: پيش هر مدعى ننشينند كه شما را از يقين به شك و از اخلاص به ريا و از فروتنى به تكبر و از نصيحت به دشمنى و از زهد به رغبت در دنيا فرا مىخواند.و به دانشمندى نزديك شويد كه از كبر به تواضع و فروتنى و از ريا به اخلاص و از شك به يقين و از رغبت به زهد و از دشمنى به نصيحت مىخواند.