امر خداى تعالى به توكل از روشنترين ادله كرم و محبت بسيارش مىباشد كه بايد گمان نيكو به حق سبحانه برد و خداى تعالى گمان بنده را اگر نيكو باشد بر مىآورد و تخلف نمى كند در اين آيه كه فرمود: و على الله فتوكلوا ان كنتم مومنين (83)بر خداى توكل كنيد اگر مومنيد. و همين آيه براى تشويق و ترغيب در توكل كافى است، زيرا توكل را شرط ايمان دانست سپس اهل ايمان را بشارت داد كه به ايشان پاداش مىدهد و امرشان را كفايت مىكند و به ايشان بخشش مىكند و رعايتشان مىكند، زيرا به اين نداى بزرگ گوش دادند: وقالوا حسبنا الله و نعم الوكيل فانقلبوا بنعمة من الله و فضل لم يمسسهم سوء واتبعوا رضوان الله (84)و ايشان گفتند: خداى ما را كافى است و خوب وكيلى است پس به نعمت خدا و فضيلتى كه هرگز بدى به آن نمى رسد داخل شدند و رضوان خداى را پيروى كردند. سپس با بشارت ديگر بر خوشحالى ايشان مىافزود كه با قبول خدا و محبت او مصادف شدند: ان الله يحب المتوكلين (85): خداى تعالى متوكل ها را دوست دارد. از امام صادق عليه السلام در مورد تعريف توكل پرسيدند فرمود: اينكه با خداى از احدى نترسد پس عقد توكل و اساس آن بر حسن ظن به خدا استوار است، زيرا كسى كه با خدا از چيزى نمى ترسد ناچار بايد حسن ظن به خدا داشته باشد سپس به سخنان سادات انسانها كه در اين معنى آمده است توجه كن از عالم (امام كاظم) عليه السلام روايت شده است كه فرمود: به خدا قسم هيچ بنده مومنى از خير دنيا و آخرت داده نشده است جز آنكه از ناحيه حسن ظن به خداى عز وجل و اميدش به او و از ناحيه اخلاق نيكو و دست كشيدن از غيبت كردن مومنين بوده است. و خداى تعالى بنده اى را بعد از توبه و استغفار عذاب نمى كند جز آنكه سوء ظن به خدا داشته و در اميدوارى به خداى تعالى تقصير كرده و بد خلقى و غيبت از مومنين نموده باشد. و خداى تعالى هيچ بنده اى را بعد از توبه و استغفار عذاب نمى كند مگر به گمان بدش به خدا و كوتاهى در اميد به خداى تعالى و بد اخلاقى و غيبت از مومنان.و حسن ظنى از ناحيه بنده مومن به خداى تعالى نيست جز آنكه خدا حسن ظن او را د رمورد خودش محقق مىكند زيرا خداى تعالى كريم است و حيا مىكند كه از حسن ظن بنده و اميدش تخلف كند. پس به خداى تعالى خوش گمان باشيد و به او رغبت كنيد. خداى تعالى مىفرمايد: الظالمين بالله ظن السوء عليهم دائرة السوء و غضب الله عليهم (86)بد گمانى به خدا حوادث بد برايشان بوده است و خشم خداى برايشان مىباشد. و روايت شد كه خداى تعالى وقتى خلق را به حساب كشد، مردى بماند كه گناهانش بر حسناتش بچربد ملايكه او را به سوى جهنم كشند و او مكررا به پشت سر نگاه مىكند و خداى تعالى امر مىكند كه او را برگرداند به او مىفرمايند: چرا به پشت سر نگاه مىكردى و خداى داناتر است پس عرضه مىدارد: پروردگارا حسن ظن من به تو اين نبود، خداى به فرشتگان مىفرمايد: ملايكه من! به عزت و جلالم قسم! كه هيچگاه گمان خوش به من نداشته است، ولى او را به بهشت ببريد زيرا دعا كرده است كه به من حسن ظن داشته است.عطاء بن يسار روايت كرده است كه اميرالمومنين عليه السلام فرمود: بنده را در روز قيامت پيش خداى تعالى نگه مىدارند مىفرمايد: بين نعمت من با عمل او مقايسه كنيد. نعمت ها عمل او را در بر مىگيرد خداى تعالى مىفرمايد: نعمت خود را بر تو بخشيدم بعد مىفرمايد: بين اعمال خير و شر اگر هر دو مساوى شوند خداى تعالى شر را با خير از بين مىبرد و او رابه بهشت مىبرند و اگر اضافه از خير باشد خداى تعالى به فضل خود او عطا مىكند و اگر شر زيادت آمد و اوهم از اهل تقوى باشد خداى را شرك نورزيده و از شرك دورى جسته باشد پس اين بنده از اهل مغفرت است و خداى تعالى او را به رحمت خود مىبخشد و اگر خواست او را عفو و داخل بهشت مىكند و روايت شه كه خداى سبحان روز قيامت خلايق را جمع مىكند در حاليكه بعضى ازمردم بر بعضى ديگر حقوقى دارند و خداى تعالى نيز برايشان حقوقى دارد، و مىفرمايد بندگانم! حقوق خود را بخشيدم شما هم حقوقى كه از همديگر داريد برهم ببخشاييد و به رحمت من داخل بهشت شويد(34) و از پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم آمده است كه فرمود: روز قيامت از تحت عرش منادى ندا مىدهد: اى امت محمد صلّى الله عليه وآله وسلّم ! هر حقى كه من دارم برشما بخشيدم و تنها حقوق شما بر همديگر باقى مانده است پس همديگر را ببخشاييد و به رحمت من داخل بهشت شويد.
لطفا منتظر باشید ...
