و از امام صادق عليه السلام در حديثى كه بدون واسطه از پيامبر نقل مىكند فرمود: جبرائيل بر پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم نازل شد عرضه داشت: اى رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم خداى تعالى مرا همراه با هديه اى براى تو فرستاد كه به احدى قبل از تو نداد رسول خدا صلّى الله عليه وآله وسلّم فرمود: پرسيدم آن هديه چيست؟ جبرئيل عرضه داشت آن هديه صبر است و بهتر از آن. پرسيدم بهتر از صبر چيست؟ گفت قناعت و بهتر از قناعت را نيز آورده ام پرسيدم بهتر از قناعت چيست؟ گفت رضايت و بهتر از آن پرسيدم و بهتر از آن چيست؟ عرضه داشت: زهد و بهتر از آن پرسيدم بهتر از زهد چيست؟ عرضه داشت اخلاص و بهتر از آن پرسيدم و بهتر از آن چيست؟ عرضه داشت يقين و بهتر از آن پرسيدم: آن چيست؟ عرضه داشت بازگشت همه به توكل بر خداست پرسيدم اى جبرئيل تفسير توكل بر خدا چيست؟ عرضه داشت علم به اينكه مخلوق نه ضررى مىرساند و نه نفعى مىبخشد و نه مىبخشد و نه مىتواند منع كند و اينكه بنده، از مخلوقها مايوس شود، و وقتى بنده اينگونه شد براى هيچ كس جز خدا كار نمى كند و قلبش منحرف نمى شود و جز از خدا نمى هراسد و به احدى غير از خدا طمع نمى كند اين معناى توكل است.فرمود: گفتم اى جبرئيل تفسير صبر (21) چيست؟ عرضه داشت در سختى صبر كند، چنانكه در بى نيازى صبر مىكند و در تنگدستى صبر كند چنانكه در بى نيازى صبر مىكند و در سختى صبر كند چنانكه در عافيت صبر مىكند و در بلاهاى وارده در نزد مخلوق از خالقش شكايت نكند گفتم پس تفسير قناعت چيست؟ عرضه داشت آنچه از دنيا به او مىرسد به او قانع باشد. باكم قانع شود و براى اندك شكر گزار باشد. گفتم پس تفسير رضا چيست؟ گفت: طورى راضى باشد كه بر آقاى خود خشمناك نمى شود چه براى برسد و يا نرسد، نفسش با عمل اندك راضى نشود گفتم اى جبرئيل! تفسير زهد چيست؟ عرضه داشت زاهد آنچه را كه خالقش دوست دارد دوست مىدارد و آنچه را كه خالقش دشمن دارد، دشمن دارد از حلال دنيا كناره مىگيرد و به حرامش توجهى ندارد، زيرا حلال دنيا حساب دارد و حرامش عقاب و به همه مسلمانان رحم مىكند چنانكه به خود رحم مىنمايد و از كلام در امورى كه به كارش نمى خورد دورى مىجويد، چنانكه از حرام دورى مىكند و از پرخورى مىپرهيزد چنانكه از مردار بسيار بدبو دورى مىكند و از متاع دنيا و زينت آن دورى مىجويد چنانكه از آتش دورى جويد وآرزوهاى خود را كوتاه مىكند و مرگش پيش چشمانش مىباشد. گفتم اى جبرئيل! تفسير اخلاص چيست؟ عرضه داشت: مخلص آنست كه از مردم چيزى نخواهد تا آنكه خود بيابد و وقتى يافت راضى مىشود و وقتى در نزد او چيزى باقى ماند آنرا به خاطر خداى مىبخشد سپس اگر از مخلوق نخواهد پس عبوديت الهى را اقرار كرد و وقتى يافت و راضى شد پس او از خدا راضى است و خداى تبارك و تعالى از او راضى است و وقتى خداى تعالى به او عطاكرد پس شايسته آن بود. گفتم پس تفسير يقين چيست؟ عرضه داشت: شخص با يقين كسى است كه طورى براى خدا كار مىكند مثل اينكه او را مىبيند و اگر او خدا را نمى بيند خدا او را مىبيند و يقينا مىداند كه اگر چيزى به او رسيد نمى توانست نرسد و اگر چيزى به او نرسيد نمى توانست به او برسد و همه اينها شاخه هاى توكل و راههاى زهدند.خداى تو را رحمت كند به زيبايى اين حديث نگاه كن و به فوايد آن بنگر و فرمود: كه صبر و قناعت و رضا و زهد اخلاص و يقين از امور منشعب از توكل هستند و همين مدح، توكل را كافى است سپس در تعريف توكل فرمود: مخلوق نه ضررى مىرساند ونه نفع مىدهد و نه مىبخشد و نه مىتواند منع كند و متوكل از مردم مايوس است.
لطفا منتظر باشید ...
