امام شناسی نسخه متنی

انتظار: چه ايرادى داشت كه امام زمان (عج) نبود و خداوند مستقيما فيض مى رساند؟

در اين صورت مى شد پيامبران هم نباشند و خداوند همه را هدايت كند; مثلا براى هر نفر يك نسخه قرآن مى فرستاد.

انتظار: بحث تشريعى را كار نداريم.

خداوند اين طور خواسته كه بدون واسطه قبول نمى كند: «يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله وابتغوا اليه الوسيلة » ; يعنى، خودتان واسطه را پيدا كنيد.

عمر بن خطاب از پيامبر صلى الله عليه و آله روايت مى كند كه: «كل دعاء لايرفع الى السماء الا ان تصلى على محمد و آل محمد» ; يعنى، هر عريضه اى مهر مى خواهد و مهر دعا، صلوات است.

انتظار: آيا امكان دارد كه برخى از افراد بتوانند خدمت حضرت برسند و از اين طريق از آن حضرت استفاده كنند؟

امكان دارد; ولى بايد بدون هر گونه ادعايى باشد.

انتظار: پس توقيع حضرت كه مى فرمايد: «هر كس ادعاى مشاهده كرد، تكذيبش كنيد» ، چه مى شود؟

در اوايل، ادعاى مشاهده همراه با نيابت بود. در زمان نائبان چهارگانه، ادعاى مشاهده امام عليه السلام با ادعاى نيابت همراه بود. پس وقتى حضرت فرمود: «فمن ادعى المشاهدة قبل السفيانى و نفس الزكية فهو كذاب مفتر» ، مشاهده هاى متبادر ذهنى سؤال كننده (مشاهده همراه با ادعاى نيابت)، مورد نظر بوده است.

انتظار: آيا حضرت نمى توانستند با صراحت بفرمايند، ادعاى نيابت را تكذيب كنيد; يعنى، الآن در زمان ما اگر كسى ادعاى مشاهده كرد، نبايد تكذيبش كرد؟

نه، اگر ادعاى نيابت ندارد، لازم به تكذيب نيست. برخى از افراد ادعاى نيابت دارند كه اينها را بايد تكذيب كرد.

انتظار: در زمان غيبت صغرى اين توقيع صادر شد; در حالى كه ما در غيبت شيخ طوسى رواياتى راجع به سال هاى 306 يا 309 ه .ق داريم كه نقل ملاقات كرده است.

در زمان غيبت صغرى، مشاهداتى (از جمله ملاقات فرزند مهزيار) نقل شده است. اين افراد مى آمدند و جريان را مى گفتند; اما ادعاى نيابت نداشتند؟ آيا با اين وجود، ملازمه اى بين مشاهده و نيابت هست كه آن حضرت، تعبير مشاهده را به معناى نيابت خاصه » مطرح فرموده است؟

بله، مردم مى دانستند كه اين نايب است. شايد على بن مهزيار اين گونه نبود.

انتظار: آيا در غيبت صغرى، صرف مشاهده با نيابت خاصه ملازمه اى داشت يا اين كه معطوف به قرينه اى بود؟

«الاصل عند ما تطلق المشاهدة » ; يعنى، با نيابت. اگر در زمان غيبت صغرى، على بن مهزيار آن گونه بود، استثنا بود يا اين كه مردم آن وقت با ايشان هم برخورد مى كردند.

«عندما تطلق المشاهدة فى الغيبة الصغرى يعنى معها النيابة » . امام عليه السلام خواست تفكيك كند.

انتظار: آيا اين ملازمه، از لحاظ لغوى وجود دارد؟

نه، عرف بوده است: مشاهده اعم از نيابت است و معناى نيابت را نمى دهد; ولى آن وقت مى گفتند: «شاهده فلان » ; يعنى، ادعاى نيابت كرد. اين نوع مشاهده در روايت نفى شده است.

انتظار: در روايات داريم كه حضرت در موسم حج حضور پيدا مى كنند. مردم ايشان را نمى بينند; ولى ايشان مردم را مى بينند. آيا اينها عدم امكان رؤيت را نمى رساند؟

نه، اين عموميت را نمى رساند.

انتظار: عموميت يعنى چه؟

يعنى اين كه خيلى ها مى بينند; از اين رو حضرت وقتى ظاهر مى شود، آنان مى گويند ما در مكه يا فلان جا، ايشان را ديده بوديم.

انتظار: شما در مقابل اين روايت مى فرماييد: چون متواترا حضرت را ديده اند، اين روايت عموميت ندارد؟

اين بر نفى دلالت ندارد.

انتظار: اين كه اعم است.

معناى لغوى مشاهده الآن ظهور دارد; وگرنه مشاهده به معناى «كان فى مشهده » است; مثل محاضره يعنى، خودش در تماس هميشگى باشد. اين مشاهده منفى، كدام مشاهده است؟ مشاهده اى كه الان ادعا مى كنند يا مشاهده خاصه است؟ وقتى احتمال آمد، استدلال باطل مى شود.

اشخاصى كه در غيبت كبرى، ادعا كرده اند; اشخاص پرهيزگار و داراى حواس سالم هستند و كرامت ها آورده اند. ادعايى هم ندارند و اين كافى است براى اين كه نفى اين مشاهده، نشده است.

انتظار: توقيع شايد اين گونه باشد; اما در روايت «موسم » آمده است كه مردم در موسم حج ايشان را نمى بينند.

اين نفى ندارد.

انتظار: چرا نفى ندارد؟

مردم موسم; يعنى، عموم مردم، اما شايد يك نفر ببيند; مثلا يك نفر مخفيانه به قم بيايد، مردم او را نمى بينند; ولى چند نفر او را مى بينند، اصلا منافات ندارد.

«يظهر فى الموسم يرى الناس ولايرونه » . اما چند نفر خاص او را ببينند، منافاتى ندارد.

انتظار: برخى ادعا كرده اند كه ما امام زمان را ديده ايم، چگونه بفهميم اين ادعا صادق است يا كاذب؟

من انواعش را ديده ام; فقط يك نفر را صادق يافتم.

فردى را ديدم كه دچار حالت «شيزوفرنى » (خلط بين خيال و واقع) بود; يعنى، چيزى كه تخيل مى كرد، مى ديد. اما برخى افراد دروغگو هستند. به هر حال شك مى كنيم كه افراد درست مى گويند يا نه.

انتظار: با چه شاخصه هايى مى توان فهميد كه راست مى گويند يا دروغ؟

سخت است. اولين علامت اين است كه خود فرد، ادعاى مقام ندارد; مثلا الآن شخصى به نام شيخ محمد اسماعيل هست. به او گفتم: حضرت چه فرمود؟ گفت: از فلانى و فلانى تعريف كرد. گفتم: درباره شما چه فرمود، جواب داد: از من تعريف نكرد.

انتظار: نفس ادعاى ديدن، خودش مقامى است; حالا شخصى كه صادق نيست، از كجا بفهميم با ذكر اين ملاقات، نمى خواهد براى خودش ادعاى مقام كند.

بلى، بايد بدانيم كه اين شخص متدين، اهل تقوا و بى اعتنا به دنيا است يا نه. علامت هاى ديگرى هم در مورد ادعاى رؤيت هست. اين جا اصالت اشتباه و دروغ مى آيد تا ثابت شود.

«الاصل فيه الكذب حتى يثبت. الاصل فيه الاشتباه و الكذب » .

انتظار: برخى از اين افراد، كارهاى خارق العاده اى هم انجام مى دهند; مثلا بيمارانى را شفا مى دهند. گاهى نيز يك چيزهايى دارند كه براى عموم مردم مبهوت كننده است.

در اين صورت مشكوك تر مى شود.

انتظار: چطور وقتى زنى، هدايايى را آورد، به حسين بن روح گفت: اگر گفتى داخل جعبه چيست، مى فهمم تو با امام ارتباط دارى.او نيز گفت: برو بينداز داخل دجله و بيا؟

فردى كه مى خواست امتحان كند، انتخاب كرد كه او چه كار نمايد (خودش مدعى كار خارق العاده نبود) .

انتظار: در نظام هاى جهانى، به اين نتيجه رسيده اند كه بايد نظم نوين جهانى يا دهكده جهانى داشته باشيم. آيا اينها نشانه اين است كه جهان دارد به طرف كومت حضرت نزديك مى شود يا اين كه مخالف جهت حركت حضرت است؟

اين حركت هاى اجتماعى، سياسى و پيشرفت هاى جهان، به سود حضرت است.