خرق عادت در جريان هدايت - امام شناسی نسخه متنی

خرق عادت در جريان هدايت

هدايت و ارشاد مردم، همواره به صورت عادى نبوده، بلكه در صورت نياز، به امر و عنايت ناحيه ى مقدسه، برخى خرق عادت ها نيز به وسيله ى سفيران و نايبان ناحيه ى مقدسه انجام گرفته است . ابوجعفر عمرى در يك ماجرا، با خرق عادت، از محل پارچه ى گم شده اى به يكى از شيعيان خبر مى دهد! (31) هم چنين حسين بن روح نوبختى به نامه اى نانوشته، كه صفحه اى سفيد بيش نبوده و پرسش تنها در ذهن صاحب نامه بوده است، پاسخ مى دهد! (32) على بن محمد سمرى نيز در بغداد از وفات على بن بابويه قمى در قم خبر مى دهد كه بعد آشكار مى شود كه ابن بابويه در همان تاريخى كه سفير چهارم خبر داده بود، رحلت كرده است! (33) ده ها نمونه از اين گونه خرق عادت ها را در لابه لاى متن هاى تاريخى مى توان جست .

نهان كارى; اصل حاكم بر ساختار رهبرى شيعه در دوران غيبت صغرى

هم چون دوره هاى پيشين، «اصل تقيه و نهان كارى » بر ساختار رهبرى كننده ى شيعه در دوران غيبت صغرى حاكم بود . از اين رو، برخى پژوهش گران، نام «سازمان زير زمينى » يا «التنظيم السرى » را براى اين نهاد برگزيده اند . (34) اين اصل در دوران غيبت صغرى با شدت هر چه تمام تر رعايت مى شد . به طور كلى، يكى از شرايط گزينش سفير و باب از سوى ناحيه ى مقدسه، داشتن توانايى فراوان بر پرده پوشى و نهان كارى بود . اين نهان كارى در برخى برهه هاى زمانى كه اختناق، شديدتر و خطر محسوس تر مى شد، افزايش مى يافت . براى نمونه، نهان كارى سفير دوم به گونه اى بود كه وى براى رساندن مضمون توقيع مبارك ناحيه ى مقدسه كه دربردارنده ى دستورهايى به يكى از دستياران مشهور سفير، يعنى «جعفربن محمدبن متيل قمى » بود، او را به خرابه ى عباسيه ى بغداد برد، آن گاه با نشان دادن توقيع مبارك، جعفر را از دستورهاى موجود در آن آگاه ساخت، سپس توقيع را پاره پاره كرد تا اثرى از آن باقى نماند! (35)

در همين راستا، شدت نهان كارى و تقيه ى سومين سفير حضرت، زبانزد جامعه ى شيعه بوده است . (36) روزى يكى از شيعيان از ابوسهل نوبختى مى پرسد: چرا ناحيه ى مقدسه با وجود جايگاه رفيع علمى و اجتماعى تو، ابن روح را به نيابت برگزيده است؟ او در پاسخ مى گويد: درجه ى راز نگهدارى ابن روح چنان بالا است كه اگر او، حضرت حجت (عج) را پنهان كرده باشد، حتى در صورت قطعه قطعه كردن بدنش با قيچى، سخنى نمى گويد! (37)

در پيشبرد كار اين سازمان پنهانى، گاه امدادهاى معجزه آساى حضرت حجت عليه السلام نيز بسيار گره گشا بوده است . براى نمونه، در دوران سفارت «محمدبن عثمان بن سعيد عمرى » ، حكومت وقت از برخى از فعاليت هاى پنهانى اين سازمان آگاه شد، بنابراين، كسانى را به عنوان شيعيانى كه قصد پرداخت وجوه شرعى دارند، نزد افرادى فرستاد كه در مظان اتهام وكالت قرار داشتند . يكى از وكيلانى كه با اين جاسوسان روبه رو شد، «محمدبن احمد بن جعفر قطان قمى » بود . البته چون با آغاز اين توطئه، ناحيه ى مقدسه در توقيعى، همه ى وكيلان را تا اطلاع بعدى از دريافت هرگونه وجهى منع كرده بود، وكيل ياد شده نيز منكر وكالت خود شد و هيچ وجهى از آن جاسوس دريافت نكرد! اين وضعيت تا رفع كامل خطر برقرار بود . (38)