پاسخ يك پرسش - امام شناسی نسخه متنی

پاسخ يك پرسش

گاهى گفته مى شود هرگاه مقصود از ولى در آيه همان زعيم اسلامى و متصرف در حقوق و اموال است و آيه نيز در حق على(ع)نازل گرديده، لازمه آن اين است كه على(ع) نيز در حيات پيامبر(ص)داراى چنين مقام و موقعيتى باشد، درحالى كه سرپرستى جامعه در اين بخش از زمان از آن پيامبر بود.

پاسخ اين پرسش روشن است تعيين يك فرد براى زعامت به آن معنى نيست كه در همان ظرف انتصاب كار را بر عهده بگيرد و در امورسياسى و اجتماعى مداخله كند، بلكه هدف اين است كه در زمان نبودن زعيم رسمى، اين فرد; اين خلا را پر كند.

امير مومنان(ع)در همان زمان پيامبر(ص)داراى مقام ولايت بودولى چون هدف از اعطاء چنين مقام سد خلائى بود كه پس از رحلت رسول خدا(ص)پديد مى آيد، طبعا بهره گيرى از اين ولايت مربوط به عصر بعد خواهد بود.

پاسخ به سئوال ديگر

هرگاه مقصود از «والذين آمنوا» امير مومنان باشد، پس چرابه جاى مفرد «والذى آمن » صيغه جمع به كار برده است؟

پاسخ قرآن در مواردى كه در مورد فردى صيغه جمع به كار برده است مانند آيه مباهله كه مى فرمايد:(...و نسائنا و نسائكم وانفسنا و انفسنا) (16) . درحالى كه پيامبر براى مباهله از زنان،فقط دخت گراميش حضرت زهرا(س)را آورده بود.

در باره منافقين; در مورد عبدالله بن ابى صيغه جمع به كاررفته است. چنانكه مى فرمايد:(يقولون لئن رجعنا الى المدينه ليخرجن الاعز منها الاذل) (17) . «آنان مى گويند اگر به مدينه بازگشتيم، عزيزان ذليلان را بيرون مى كنند» . و گوينده سخن،عبدالله بن ابى زعيم منافقان بود.

و همچنين آيات ديگر كه در آنها صيغه جمع به جاى مفرد به كاررفته است (18) .

بنابراين استعمال صيغه جمع در مورد مفرد اشكال نخواهد داشت.

مسلما به كار بردن صيغه جمع در مورد مفرد بى نكته نخواهد بودو در آيات ياد شده نكته آن روشن است و شايد علت آن در آيه اين است كه عواطف منافقان بر ضد امام تحريك نشود و بدانند كه اين يك قانون كلى است و امكان دارد افراد و مصاديق فراوان پيدا كندكه فعلا مصداق آن على بن ابى طالب(ع)است.

«زمخشرى » در «كشاف » خود نكته ديگرى نيز ياد مى كند و آن اين كه: «با آوردن صيغه جمع مى خواهد علاقه افراد را بر اين كارتحريك كند و آنها بكوشند خود را به حد كمال برسانند (19) .

1) شعراء:216 - 214.

2) به قولى 13 سال.

3) تاريخ طبرى، ج 2، ص 216 - كامل ابن اثير، ج 2، ص 24 - سيره حلبى، ج 1، ص 321 - شرح شفاى قاضى عياض، ج 3، ص 37 و غيره.

4) مدرك قبل.

5) مائده: 55.

6) مائده:56

7) كنزالعمال، ص 405، حديث شماره 137 - تفسير فخر رازى، ج 12،ص 26 - تفسير نيشابورى، ج 6، ص 154.

8) توبه: 71.

9) مسند احمد، ج 4، ص 437 - مستدرك حاكم، ج 3، ص 111.

10) احزاب:6.

11) نساء: 105.

12) نساء:59.

13) نور:63.

14) احزاب:6.

15) مائده: 55

16) آل عمران: 61.

17) منافقين: 8.

18) مانند: آيه يكم از سوره ممتحنه كه مى فرمايد: «يا ايهاالذين آمنوا لا تتخذوا عدوى و عدوكم اولياء...» مفسران مى گويند: مقصود از افراد با ايمان خاطب بن ابى بلتعه است.

19) كشاف: ج 1، ص 247.