«نظم»; يعنى تأليف كردن، ضميمه نمودن و ايجاد مقارنه بين اشياى مختلف;(59) مثلا وقتى دانه هاى مرواريد در رشته ى خاصى قرار داده شوند و به هم متصل گردند; گفته مى شود كه آن ها منظم شده اند(60) و نخ يا رشته اى كه اين دانه ها را به هم پيوند مى دهد، «نظام» مى گويند;(61) به عبارت ديگر «نظام» عامل، ملاك و محور پيوند اشياى مختلف است. بنابراين انتظام، يعنى پيوند، ارتباط و پيوستگى بين امور گوناگون(62) و به شعر نيز به همين اعتبار نظم گفته مى شود.(63)در نتيجه تحقق نظم به معنى لغوى آن، مستلزم وجود اركانى است كه فقدان هر يك از آن ها موجب اختلال در پيدايش نظم مى گردد، بخش پديدار اين اركان عبارت است از:(64)1ـ وجود اشياى متعدد و يا حداقل اجزاى مختلفى كه به نوعى از هويت مستقلى برخوردار باشند.2ـ وجود عامل پيوند دهنده و مرتبط كننده ى امور متعدد; مثال بارز آن رشته اى است كه دانه هاى مرواريد را به هم مرتبط و متصل مى كند و ـ همان طور كه گذشت ـ به اين عنصر پيوند دهنده «نظام» گفته مى شود. البته آشكار است كه مصاديق آن اختصاصى به امور مادى ندارد; بلكه هر نوع عنصرى كه اين نقش را ايفا كند، شامل مى گردد.3ـ عنصر ديگرى كه در تحقق معنى لغوى نظم ضرورى به نظر مى رسد، وجود ترتيب، چينش و آرايش خاص است; زيرا قطعاً آنچه كه فارق بين نظم و نثر است، وجود صرف اتصال و ارتباط يا عدم آن نيست; زيرا هر دو در اين جهت مشترك مى باشند، بلكه ترتيب و آرايش ويژه است كه اين دو را از يكديگر متمايز مى كند. بنابراين وجود سه ركن: اشياى مختلف، عامل پيوند و ترتيب خاص براى تحقق نظم در مفهوم لغوى آن ضرورى است.
لطفا منتظر باشید ...
