آزادى فكرى - یادنامه کنگره هزاره نهج البلاغه نسخه متنی

امام عليه السلام در تأييد اين حق تصريح مى‏كند: «لا تكن عبد غيرك و قد جعلك اله حرا» «خود را برده ديگران مساز كه خدا ترا آزاد آفريده است.» و در جاى ديگر فرموده است: «الناس كلهم احرار الا من اقر على نفسه بالعبودته» «تمام مردم آزاد آفريده شده‏اند، مگر كسانى كه از روى اختيار بردگى را براى خود پذيرفته‏اند.» امام عليه السلام در اين دو عبارت كوتاه در عين آنكه به آزادى شخصى تمام افراد بشر اعتراف مى‏كند به اين حقيقت نيز تصريح مى‏كند كه بردگى فردى و اجتماعى افراد و ذلت و توسرى خورى مردم مربوط به خود آنهاست اگر آنان مردمى بى عرضه و بى لياقت نبودند، وظائف فردى و اجتماعيشان را خوب انجام مى‏دادند و از حقوقشان دفاع مى‏كردند، هيچگاه ديگران نمى‏توانستند آنان را ببردگى بكشند، جان و مال و وطنشان را استثمار نمايند.

و اما مسأله جواز بردگى در اسلام علل و عوامل اقتصادى، سياسى، اجتماعى و اخلاقى موسمى خاصى داشته كه به يكباره نمى‏شد همه آنها را ناديده گرفت و بكلى بردگى را از بين برد، ولى راههاى زيادى براى استخلاص بردگان قرار داده شده كه با رعايت آنها تدريجا بردگى از بين خواهد رفت و اثرى از آن باقى نخواهد ماند.

آزادى فكرى

قرنها بر بشريت گذشت كه حق نداشت در باره حقائق آفرينش و مكاتيب و مسائلى كه در دور و اطرافش جريان داشته آزادانه فكر كند و در سبك و سنگين كردن آنها آزاد باشد. همواره گروهى صاحبان «زور و زر و تزوير» كوشش مى‏كردند، مردم را در جهالت و نا آگاهى بگذارند، افكار و عقايدشان را سانسور كنند، مغزهايشان را با مسائل پوچ و بى اساس پر نمايند، و چقدر انسانها جان خود را در اين راه گذاشتند و طبق رأى دادگاهها و «محاكم تفتيش عقايد» در آتش سوخته و نابود شده‏اند. امام عليه السلام براى تحكيم اين نوع آزادى مردم را دعوت به تفكر آزاد مى‏كند و معتقد است: تا آراء و عقايد گونه‏گون در برابر آدمى قرار نگيرد و بطور آزاد آنها را سبك و سنگين نكند نخواهد توانست نظرات درست را از نادرست باز شناسد و يك روشنگر