آيا نتيجه عبادت بخود انسان مربوط مى‏شود يا بخدا - یادنامه کنگره هزاره نهج البلاغه نسخه متنی

نمودم، تفاوت ميان دو روايت در گروه سوم است كه روايت اول مى‏گويد: عبادت انسانهاى آزاد از بيم و اميد به انگيزگى شكر و سپاسگزاريست و روايت دوم مى‏گويد: انگيزه عبادت على بن ابي طالب عليه السلام كه سر دسته آزادگان بشرى است، احساس شايستگى خداوند براى عبادتست. اگر معناى شكر را يك مفهوم وسيع در نظر بگيريم كه شامل احساس عالى در باره قيوميت و فياضيت الهى كه جهان هستى نشانى از آنست، با همان معناى شايستگى خداوند براى عبادت مساوى ميباشد، شكر باين معنى كه عبارتست از توجه به صفت قيوميت و فياضيت الهى و قرار گرفتن در جاذبه آنست، مانند معلول توجه به شايستگى مطلق خداوندى براى عبادتست. اما در گروه اول و دوم كه عبادت را فقط بر مبناى بيم و اميد بجاى مياورند، در حقيقت سود و زيان خود را در نظر دارند، نه رشد و تكامل خود را كه تنها راهش عبادت است.

آيا نتيجه عبادت بخود انسان مربوط مى‏شود يا بخدا

در افكار عاميانه، حتى در ذهن بعضى از متفكران، در معناى عبادت و نتيجه آن، يك اشتباه بزرگى وجود دارد كه موجب محروميت خود و ديگران از عبادت مى‏شود. اين اشتباه مركب از دو عنصر است: عنصر يك- معناى عبادت. عنصر دوم- نتيجه عبادت. اشتباه در معناى عبادت چنين است كه گمان مى‏برند عبارتست از مقدارى الفاظ و حركاتى معين كه با شرايطى خاص و در اوقات مشخصى بايد انجام بگيرند. اينان فكر نمى‏كنند كه آيا اين كارهاى ناچيز مخصوصا در آن مواقع كه جنبه حرفه‏اى يا اعتيادى، يا ريائى بخود مى‏گيرند، مى‏توانند هدف خلقت جهان هستى و انسان با آن همه اسرار و عظمت بوده باشند چگونه مى‏توان تصور كرد كه بكار افتادن گردونه هستى و ميليونها كهكشانها و كازارها و بوجود آمدن ميلياردها ميليارد حقايق و واقعيات با يك نظم بهت انگيز و ظهور انسان در روى زمين با آن همه ابعاد و استعدادها و تكاپوها و جريان لذايذ و آلام و ستم و جورهاى رقت انگيز و دانش و بينش و خوشى‏ها و عدالتها و آرمانها و هدف گيريهاى و الا فقط و فقط براى اين بوده است كه عده‏اى معدود، الفاظ و حركات و سكنات ناچيزى را انجام بدهند كه يك صدم انگيزه‏هاى آنان، الهى واقعى نمى‏باشد عبادت كه در آيه «و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون» (من جن و انس را نيافريدم، مگر اين كه مرا عبادت كنند) بطور صريح هدف آفرينش جن و انس معرفى شده است، آگاهى و گرايش به كمال مطلق است كه صفت خداوندى است. اين آگاهى و گرايش مى‏تواند همه روابط انسان را با همنوعان خود و با جهان و همه گفتار و كردار و فعاليتهاى مغزى و روانى آدمى را معناى عبادت ببخشد. اين بيت زير را دقت فرمائيد:

(مولوى)