مقاله پانزدهم نهج البلاغه و تأييد نسبت آن به امام على عليه السلام - یادنامه کنگره هزاره نهج البلاغه نسخه متنی

مقاله پانزدهم نهج البلاغه و تأييد نسبت آن به امام على عليه السلام

نوشته: دكتر حامد حفنى داود استاد ادبيات عرب دانشگاه عين شمس- قاهره ترجمه: دكتر ابو القاسم امامى‏

بسم اللّه الرّحمن الرّحيم پژوهندگان از قديم عادت داشته‏اند كه در اصالت آثار فرهنگى بزرگ شك كنند. گويى عاملى از رسوبات روانى و حسد و لجاجى كه از آن بر مى‏خيزد محققان را با حساسيت تمام به سوى اين بهتان بزرگ رانده است.

پاره‏اى از خاورشناسان در انتساب قرآن به خداوند شك كرده‏اند و كلام خدا را از آن شخص محمد صلّى الله عليه وآله وسلّم دانسته‏اند. كافران نيز مانند خاورشناسان در انتساب قرآن به خداوند شك كرده آن را به شخص محمد صلّى الله عليه وآله وسلّم نسبت داده‏اند. ياوه سراييهايى از اين دست به ادوار بعدى نيز كشيده مى‏شود، چنانكه گروهى از مغرضان در انتساب محتواى نهج البلاغه به امام على شك و ترديد كرده‏اند. نخستين كسى كه چنين نغمه‏اى ساز كرد: قاضى القضاة شمس الدين احمد بن خلكان اربلى برمكى بوده است.

بيشتر معاصران و پيشاپيش آنان «طه حسين» نيز همين روش ويرانگر را در پيش گرفته‏اند.

براى شخص «طه حسين» بسا كه عذرى توانيم يافت، چرا كه شك در هر چيزى كه به ميراث مربوط باشد چنان بر مشاعرش چيره بود كه از انديشه و روش طنزآميز او هرگز جدا نبوده و شك در نهج البلاغه از روى غرضى خاص كه به موضع او در برابر امام مربوط باشد نبوده است.

قضاوت «طه حسين» از ميان توفان شك و بى اعتمادى بر مى‏خيزد كه بر جهان فكرى او مسلط بوده است.

ولى مريدان و شاگردان «طه حسين» كه استاد بر دلهاشان حكومت مى‏كرده و شخصيتشان را در شخصيت خويش ذوب نموده، ناهشيارانه به اين روش روى آوردند. در نتيجه آنها نيز در همه مسائلى كه به ميراثشان بستگى دارد شك كرده‏اند. احمد امين نخستين كسى است كه نغمه شك را در باب نهج البلاغه سر داده است. شاگردش دكتر شوقى ضيف نيز از او پيروى كرد و بى آنكه بر مسئوليت بزرگ اين روش واقف باشد به دنبال احمد امين رفته و ندانسته كه تاريخ چه مسئوليت بزرگى را بر دوش دارندگان چنين قضاوتى كه بى هيچ تأمل و تحقيقى صدور مى‏يابد، نهاده است.