آموزش عقاید نسخه متنی

در اختيار انسان است و نه برانگخته شدن آنها
بوسيله عوامل بيروني. پس جايي براي
اختيار و انتخاب، باقي نمي ماند.

پاسخ اينست که برانگيخته شدن ميلها
زمينه را براي اراده و تصميم گيري، فراهم مي
کند نه اينکه تصميم بر انجام کاري، نتيجه جبري
برانگيخته شدن ميلها باشد بطوري که قدرت مقاومت را سلب کند. و
شاهدش اينست که در بسياري از موارد، حالت ترديد و
دودلي براي انسان، دست مي دهد و تصميم گيري،
احتياج به تامل و سنجش سود و زيان کار دارد و گاهي به
دشواري  انجام مي گيرد.

2. برحسب آنچه در علوم مختلف، ثابت شده عوامل
گوناگوني از قبيل وراثت، ترشح غدد (که تحت تاثير مواد
غذايي و دارويي خاصي مي باشد) و نيز
عوامل محيطي واجتماعي، در شکل گرفتن اراده انسان، موثر است و
اختلاف رفتار انسانها تابع اختلاف اين عوامل مي باشد.

چنانکه در متون ديني نيز اين مطالب
کما بيش مورد تاييد، واقع شده است. بنابراين، نمي
توان افعال انسان را برخاسته از اراده آزاد وي  دانست.

پاسخ اينست که پذيرفتن اختيار و اراده
آزاد، به معناي نفي تاثير اين عوامل نيست بلکه
بدين معني است که با وجود همه اين عوامل، انسان مي تواند
مقاومت کند  و هنگام تزاحم انگيزه
هاي مختلف، يکي را برگزيند.

البته قوت از اين عوامل ،گاهي مقاومت و
گزينش کاري که در جهت خلاف آنهاست را دشوار مي سازد ولي
در عوض، چنين مقاومت و گزينشي تاثير بيشتري
در کمال داشته استحقاق پاداش را افزايش مي دهد چنانکه هيجانات
فوق العاده و ديگر شرايط دشوار، موجب کاهش کيفر و تخفيف
جرم مي گردد.

3- شبهه ديگر جبرگرايان اينست که خداي
متعال، به همه پديده هاي جهان، و از جمله افعال انسان، قبل از وقوع
آنها آگاه است، و علم الهي، خطا بردار نيست. پس ناچار همه حوادث بر
طبق علم ازلي الهي، واقع خواهد شد و تخلف از آن، ممکن نيست. بنابراين
جايي براي اختيار و انتخاب انسان، وجود نخواهد داشت.

پاسخ اينست که علم الهي بر هر حادثه اي
آنچنان که واقع مي شود تعلق گرفته است، و افعال اختياري انسان
هم به وصف اختياريت، براي خداي متعال، معلوم است پس اگر
به