تقرير برهان - آموزش عقاید نسخه متنی

از ايشان تصميم گرفته است تا ديگري
ندود او هم شروع به دويدن نکند، اگر اين تصميم واقعا
عموميت داشته باشد هيچگاه 
هيچکدام از ايشان شروع به دويدن نخواهند کرد!

همچنين اگر وجود هر موجودي مشروط به تحقق موجود
ديگري باشد هيچگاه هيچ موجودي تحقق نخواهد
يافت. پس تحقق موجودات خارجي، نشانه اينست که موجود بي
نياز و بي شرطي وجود دارد.

تقرير برهان

اکنون با توجه به مقدمات يادشده، بار ديگر به
تقرير برهان مي پردازيم:

هر چيزي که بتوان آنرا«موجود» دانست از دو حال،
خارج نخواهد بود:يا وجود براي آن، ضرورت دارد و خودبخود موجود، و به
اصطلاح «واجب الوجود» است و يا خودش ضررورت 
ندارد و مرهون موجود ديگري است ، و به اصطلاح «ممکن
الوجود»  مي باشد.. و
بديهي است که اگر تحقق چيزي محال باشد هرگز وجود نخواهد
يافت وهيچگاه نمي توان آن را موجود دانست. پس هر موجودي
يا واجب الوجود است يا ممکن الوجود.

با دقت در مفهوم «ممکن الوجود» روشن مي شود که هر
چيزي مصداق اين مفهوم باشد معلول و نيازمند به علت خواهد
بود، زيرا اگر موجودي خود بخود وجود نداشته باشد ناچار بوسيله
موجود ديگري بوجود آمده است چنانکه هر وصفي که بالذات نباشد
ثبوت آن بالغير خواهد بود، و مفاد قانون عليت هم همين است که هر
موجود وابسته و ممکن الوجودي نيازمند به علت است، نه اينکه هر
موجودي نياز به علت دارد تا گفته شود: پس خدا هم احتياج به علت
دارد، يا گفته شود: اعتقاد به خداي بي علت، نقض عليت است!

از سوي ديگر اگر هر موجودي ممکن الوجود و
نيازمند به علت باشد هيچگاه موجودي تحقق نخواهد يافت، و
چنين فرضي نظير آنست که هر يک از افراد يک گروه،
اقدام خود را مشروط به شروع ديگري کند که در اينصورت، هيچ
اقدامي انجام نخواهد گرفت. پس وجود موجودات خارجي، دليل آنست که
واجب الوجودي موجود است.