علت هستي بخش - آموزش عقاید نسخه متنی

ثابت مي گردد. و نيز روشن مي شود که
خداي متعال قابل رويت با چشم و قابل ادراک با هيچ حس
ديگري نيست، زيرا محسوس بودن از خواص اجسام و
جسمانيات است.

از سوي ديگر، با نفي جسميت،
ساير خواص اجسام مانند مکان داشتن و زمان داشتن نيز از واجب الوجود،
سلب مي شود، زيرا مکان براي چيزي تصور مي شود
که داراي حجم و امتداد باشد. و همچنين هر چيز زمانداري از
نظر امتداد و عمر زماني، قابل تجزيه مي باشد واين
نيز نوعي امتداد و ترکيب از اجزاي بالقوه به شمار
مي رود. بنابراين، نمي توان براي خداي متعال، مکان
و زماني در نظر گرفت، و هيچ موجود مکان دار و زمان داري واجب
الوجود نخواهد بود.

و سرانجام، با نفي زمان از واجب الوجود، حرکت و تحول
و تکامل هم از او نفي مي شود زيرا هيچ حرکت و تحولي
بدون زمان، امکان پذير نيست.

بنابراين، کساني که براي خدا مکاني
مانند عرش، قائل شده اند يا حرکت و نزول از آسمان را به او نسبت داده اند
يا او را قابل رويت با چشم پنداشته اند يا وي را قابل
تحول و تکامل شمرده اند خدا را بدرستي نشناخته اند. مکان داشت و نزول از
عرش و رويت با چشم از طوايفي از اهل سنت، و تحول و تکامل خدا از
گروهي از فلاسفه غرب مانند هگل و برگسون و ويليام جيمز و
وايتهد، نقل شده است. ولي بايد دانست که نفي حرکت و
دگرگوني از خدا بمعناي اثبات سکون براي او نيست بلکه
بمعناي ثبات ذات اوست، و ثبات، نقيض تغيير است اما سکون،
عدم ملکه حرکت مي باشد. و جز چيزي که قابليت حرکت داشته
باشد متصف به آن نمي گردد.

بطور کلي هرگونه مفهومي که دلالت بر نوعي
نقص و محدوديت و نياز، داشته باشد از خداي متعال نفي
مي شود و معناي صفات سلبيه الهي همين است.

علت هستي بخش

نتيجه دومي که از برهان گذشته بدست آمد
اين بود که واجب الوجود، علت پيدايش ممکنات است. اينک به
بررسي لوازم اين نتيجه مي پردازيم و نخست کوتاه
پيرامون اقسام علت مي دهيم و آنگاه ويژگيهاي
عليت الهي را بيان مي کنيم.

علت به معناي عامش بر هر موجودي که طرف
وابستگي موجود ديگري باشد اطلاق مي گردد و حتي به
معناي عامش بر هر موجودي که طرف وابستگي موجود
ديگري باشد اطلاق مي گردد و حتي شامل شروط و معدات هم مي
شود. و علت نداشتن خداي متعال به اين معني