مفهوم عدل - آموزش عقاید نسخه متنی

و اشاعره آنرا انکار کرده و معتقد شده اند که (در امر
تکويني) آنچه را خدا انجام مي دهد نيکو است، و(در امور
تشريعي) آنچه را خدا امر مي کند خوب است نه اينکه چون
کاري خوب است خدا آنرا انجام مي دهد يا به آن، امر مي
کند.

اما عدليه معتقدند که
افعال، صرف نظر از انتساب تکويني و تشريعي آنها به
خداي متعال متصف به حسن و قبح مي شوند و عقل انسان هم تا حدودي
مي تواند جهت حسن و قبح افعال را درک کند و ساحت الهي را از انجام
افعال قبيح، تنزيه نمايد، البته نه بدان معني که (العياذ
بالله) به خدا فرمان بدهد و امر و نهي کند بلکه بدين معني که
تناسب کاري را با آنها کشف مي کند و بر اين اساس، صدور
کارهاي قبيح را از خداي متعال محال مي داند.

بديهي است
برسي تفصيلي اين مساله و پاسخ به شبهاتي که موجب
انکار حسن و قبح عقلي از طرف اشاعره شده و سرانجام، ايشان را
روياروي عدليه قرار داده است 
در حوصله اين نوشتار نيست. همچنين ممکن است سخنان معتزله
در ا ين زمينه نيز نقطه ضعفهايي داشته باشد که
بايد در جاي خودش مورد بررسي قرا گيرد. ولي اصل
اعتقاد به حسن و قبح عقلي، مورد قبول شيعيان و
تاييد کتاب و سنت و تاکيد پيشوايان معصوم (عليهم
الصلوة  و السلام) مي باشد.

از اينروي، ما در
اينجا نخست توضيحي پيرامون مفهوم عدل مي دهيم
و سپس اشاره اي به دليل عقلي بر اين صفت که از صفات
فعليه الهي است مي کنيم و در پايان، به حل
مهمترين شبهاتي که پيرامون اين مساله، وجود دارد مي
پردازيم.

مفهوم عدل

معناي لغوي عدل،
برابري و برابر کردن است، و در عرف عام به معناي رعايت حقوق
ديگران، در برابر ظلم(=تجاوز به حقوق ديگران) بکار مي رود، و
ازاينروي، عدل را به اين صورت، تعريف کرده اند:

«اعطاء کل ذي حق حقه». وبنابراين بايد نخست موجودي را در نظر گرفت که
داراي حقي باشد تا رعايت آن«عدل» و تجاوز به آن «ظلم»
ناميده شود .ولي گاهي توسعه اي در مفهوم