کلام الهي - آموزش عقاید نسخه متنی

کارها و بندگي خدا کردن و رسيدن به رحمت خاص و
جاوداني الهي (1)، بعنوان اهدافي براي آفرينش
انسان، ذکر شده که به ترتيب، هر کدام از آنها مقدمه ديگري
مي باشد.

کلام الهي

يکي از مفاهيمي که به خداي
متعال، نسبت داده مي شود مفهوم تکلم و سخن گفتن است و بحث درباره کلام
الهي از ديرباز، ميان متکلمين مطرح بوده و حتي
گفته  شده که علت ناميده شدن «علم کلام»
به اين، همين است که اصحاب اين علم، درباره کلام الهي بحث
مي کرده اند و اشاعره، آنرا از صفات ذاتيه، و متزله آن را از صفات
فعليه مي شمرده اند. و يکي از موارد اختلاف شديد
بين اين دو دسته از متکلمين همين مساله بوده که آيا
قرآن که کلام خدا مي باشد مخلوق است يا غير مخلوق؟ و حتي
گاهي يکديگر را بر سر اين موضوع، تکفير مي
کرده اند!

با توجه به تعريفي که براي صفات
ذاتيه و صفات فعليه شد به آساني مي توان دريافت که
سخن گفتن از صفات فعل است که بايد براي انتزاع آن، مخاطبي را در
نظر گرفت که مقصود گوينده را بوسيله شنيدن صوت يا
ديدن مکتوب يا مفهومي در ذهن خودش و يا بصورت
ديگري دريابد. و در حقيقت، اين مفهوم از رابطه
بين خدا که مي خواهد حقيقتي را برکسي مکشوف سازد با
مخاطبي که آن حقيقت را درک مي کند انتزاع مي شود. مگر
اينکه براي تکلم، معناي ديگري منظور گردد و مثلا به
سخن گفتن يا علم به مفاد سخن، باز گردانده شود که در اين صورت، بازگشت
به صفات ذاتيه مي کند چنانکه نظير آن در مورد بعضي
ديگر از صفات فعليه گفته شد.

و اما قرآن به معناي خطوط يا الفاظ يا
مفاهيم موجود در اذهان يا حقيقت نوراني و مجرد آن، از
مخلوقات است. مگر اينکه کسي علم ذاتي الهي را به عنوان
حقيقت قرآن تلقي کند که در اينصورت، بازگشت آن به صفت
ذاتي علم خواهد بود. ولي اينگونه تاويلات در مورد کلام
الهي و قرآن کريم و مانند آنها، خارج از عرف محاوره است و بايد
از آنها اجتناب کرد.

1. ر.ک: سوره هود: آيه 7 سوره ملک: آيه
2، سوره کهف: آيه 7، و سوره ذاريات: آيه 56، سوره هود:
آيه 108 و 119، سوره جاثيه: آيه 23، سوره آل عمران: آيه
15، سوره توبه: آيه 72.