«أَ فَغَيْرَ دِيْنِ اللهِ يَبغُونَ وَ لَهُ أَسْلَمَ مَن فىِ السَّمواتِ وَالأَرضِ طَوْعاً و كَرْهاً وَ إِليه يُرجَعُون.»(167)(آل عمران / 83)اين آيه اشاره دارد به اين كه هر موجود ذى شعورى كه اطلاق كلمه «مَنْ» بر او صحيح باشد، خواسته يا ناخواسته، در برابر خدا تسليم هست. شيخ صدوق از امام صادق (ع) نقل مى كند كه ايشان دربارهى اين آيه فرمودند: «هو توحيدهم لله عزوجل» در تفسير راهنما، اين آيه دال بر «توحيد تكوينى تمام موجودات با شعور» دانسته شده است كه البته مقصود از «توحيد تكوينى» چندان روشن نيست، مگر آن كه مقصود همان فرمانبردارى و اطاعت تكوينى موجودات از فرمان هاى تكوينى الاهى باشد كه در اين صورت; اولا اختصاص به موجودات باشعور ندارد. ثانياً «توحيد» خواندن آن چندان مناسب به نظر نمى رسد.صاحب تفسير الميزان اين آيه را ناظر بر تسليم تكوينى مى داند و مى فرمايد: «و هوالتسليم التكوينى لامرالله دون الاسلام، بمعنى الخضوع العبودى» و عبارت «طوعاً و كرهاً» را مؤيد اين معنا قرار مى دهد، زيرا خضوع عبودى هرگز نمى تواند ناخواسته و با اكراه باشد.(168)استاد مرتضى مطهرى، اين آيه را دال بر فطرى بودن دين و توجه به خدا مى داند.(169)
لطفا منتظر باشید ...
