فصل هشتم: برهان فطرت يا اجماع عام در غرب

در غرب(204)، از برهان فطرت با نام برهان اجماع عام ياد مى شود. "common consent arguments" بسيارى از متكلمان برجستهى مسيحى، (هم پروتستان ها و هم كاتوليك ها) اين براهين را مطرح كرده و از آن ها دفاع كرده اند. هگل معتقد بود كه برهان فطرت بهره اى از حقيقت دارد، اگرچه تام و تمام نيست. رودلف ايسلر در كتاب «فرهنگ مفاهيم فلسفى» در ميان براهين اثبات وجود خدا اين برهان را از جهت اتقان و اعتبار در رديف پنجم قرار مى دهد. رابرت فيلنت، متكلم سدهى نوزده، معتقد است اين برهان را نمى توان به عنوان يك برهان اصلى مستقل تلقى كرد.

تقسيم براهين اجماع عام

روايت هاى گوناگون برهان اجماع عام را مى توان به دو گروه تقسيم كرد:

1ـ روايت زيست شناختى برهان اجماع عام;

2ـ روايت تنگناهاى شكاكيت;(205)

در روايت زيست شناختى، يكى از اين دو ادعا مطرح مى شود:

الف ـ عموميت داشتن اعتقاد به وجود خدا، دليل بر آن است كه اين اعتقاد امرى فطرى يا غريزى است.

ب ـ عموميت داشتن اعتقاد به وجود خدا، دليل بر آن است كه اين عقيده از يك امر فطرى نشئت گرفته است.

آنگاه به دلايلى نتيجه گرفته مى شود كه آن عقيده بايد راست و درست باشد.

و اما در روايت تنگناى شكاكيت، از عموميت اعتقاد به وجود خدا، به ضميمهى اين مقدمه كه «معتقدان به وجود خدا با استمداد از عقل خود به اين اعتقاد رسيده اند»، نتيجه گرفته مى شود كه «خدا وجود دارد».