مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

تأكيد داشت و از جنبه متافيزيكى آن صرف نظر مى‏كرد. در تحليل نهايى، مى‏توان الاهيات ليبرال او را ثمره عقايد كانت و دوره روشنگرى به شمار آورد. كانت ضربه مهلكى بر متافيزيك و الاهيات قديمى وارد آورده بود. اعتقاد به خدا هنوز امكان‏پذير بود؛ اما نه در سطح عقلى. الاهيات سنتى مسيحى بايد كنار گذاشته مى‏شد. بنابراين اعتقاد، دين را مى‏توان حفظ كرد؛ چون رابطه نزديكى با اخلاق دارد.

ريشل، كه از سال 1864 تا پايان عمر، استاد الاهيات در دانشگاه گوتينگن بود، از نظر رد كردن امور متافيزيكى و قبول اخلاقيات به عنوان اصل دين، از پيروان كانت محسوب مى‏شد. وى در راه شلايرماخر گام برمى‏داشت و الاهيات عقلى(1) و الاهيات وحيانى(2) (الاهياتى كه قائل به تجلى خدا در مسيح، به عنوان كلمه الله است) را نمى‏پذيرفت.

ريشل علاوه بر اين، مانند شلايرماخر، در پى آن بود كه مسيحيت را از تجربيات مسيحى استخراج كند؛ اما برخلاف شلاير ماخر، كه جوهره مسيحيت را در احساس وابستگى مطلق مى‏جست، معتقد بود كه ذات و گوهر مسيحيت، در امور اخلاقى نهفته است. رسالت عيسى عبارت بود از پايه گذارى ملكوت خدا در ميان مردم تا «حامل فرمانروايى اخلاقى خدا بر مردم» شود.(3) البته چنان كه خواهيم ديد، اتو در اين باره از ريشل دور و به شلايرماخر نزديك شد. او بعدها به شدت با يك‏سان انگارى دين و اخلاق مقابله كرد و در برابر، گوهر دين را نوعى تجربه دينى به شمار آورد.

اتو به شدت تحت تأثير هرينگ و آثار آكادميك او بود و سعى مى‏كرد مثل او بشود: دقيق در داورى، داراى همدلى با ديدگاه‏هاى مختلف، محترم شمارنده عقايد حتى مخالفان. اين علاقه، هم‏چنان در او باقى ماند تا آن‏جا كه كتاب مفهوم امر قدسى خود را به او تقديم كرد.

از سال 1891 تا 1898 اتو هم از ديدگاه تنگ نظرانه و هم از مكتب ريشل به شدت دور و به هنر، تاريخ، موسيقى و معمارى علاقه‏مند شد كه در مطالعات او درباره اديان تأثير به‏سزايى داشت.

1. natu al theology.

2.

evealed theology.

3. كالين براون، فلسفه و ايمان مسيحى، ترجمه طاطه وس ميكائليان، ص 155 - 156.