تحليل و بررسى‏ - مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

تا تعابير اشتقاقى و نظرى‏تر را ترسيم كند. شكل خلاق و شهودى اسطوره، كليدى را در اختيار مى‏گذارد كه به وسيله آن مى‏توانيم به اشكال اصيل زبان دسترسى يابيم. اساس‏نهايى اسطوره، شهود و تجربه بى‏واسطه است. ازاين احوال و تجارب بى‏واسطه، فرايند عينيت‏بخشى به وجود مى‏آيد. نمادها و اسطوره‏هاى دين، از بى‏واسطگى و نيرويى كه زبان علمى و استدلالى، فاقد آن است، حفاظت مى‏كنند.(1) از اين‏جا به خوبى روشن مى‏شود كه چرا كسانى چون ميرچاالياده، كه در سنت فكرى اتو مى‏انديشند، بدين‏پايه، اسطوره و نقش آن را در شناخت مايه‏هاى دينى مهم مى‏شمارند.

تحليل و بررسى‏

ديدگاه اتو درباره دين، تجربه دينى و زبان دينى، برآمده از جريان‏هاى فكرى و فلسفى زمانه او و سنت دينى‏يى است كه درآن رشد يافته بود و هدف از آن، دفاع از دين در برابر نقادى‏هاى كانت ازيك سو، و گرايش مادى به‏تحويل دين به ديگر شؤون جامعه و فرهنگ، ازسوى ديگر است. از نظر اتو، حقيقت دين را بايد در احوال دينى جست. احوال دينى نوعى شعور خاص را به همراه دارد، معرفتى كه در قالب مفاهيم عقل نظرى نمى‏گنجد. او به تبع شلايرماخر معتقد است كه تجربه خاص دينى، امرى مستقل ازديگر مفاهيم و باورهاى آدمى است و زبان و آموزه‏هاى دينى، بسط تعابير خودجوش و طبيعى از اين احساس يا آگاهى است.

همان گونه كه وينرايت ياد آورشده است، به اعتقاد اتو «دين دعاوى خاصى دارد؛ مانند اين كه جهان وابسته و معلول است، مشيت و تقدير الهى حاكم است، وراى آن‏چه براى ما ظاهر و آشكار است، هستى بعد ديگرى نيز دارد. اين دعاوى، به عنوان شعر و خيال در برابر ما نهاده نشده است، بلكه به مثابه حقايقى راستين بر ما عرضه شده است. در عين حال، به هيچ معناى روشنى نمى‏توان آن‏ها را با مطالعه و بررسى طبيعت به دست آورد و يا توجيه كرد. عقل و استدلال ممكن است نشان دهد كه علم تجربى، با اين دعاوى تعارض ندارد و حتى نشان دهد كه علم تجربى نمى‏تواند ارزش صدق آن‏ها را بررسى

1. براى آشنايى بيش‏تر با آراى كاسيرر در اين باره، ر. ك: ارنست كاسيرر، زبان و اسطوره، ترجمه محسن ثلاثى.