دو دليل بر مدعاى يادشده‏ - مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

اتو در اين ديدگاه خود از سنتى پيروى مى‏كند كه پايه‏گذار آن در دوران معاصر، شلايرماخر (1768 - 1834) است. اتو از ستايشگران شلايرماخر و به شدّت تحت تأثير او بود و افتخار «كشف دوباره دين» را به او نسبت مى‏داد.(1) شلايرماخر ادعا مى‏كرد كه تجربه دينى، تجربه‏اى عقلى نيست، بلكه «احساس اتكاى مطلق و يكپارچه به مبدأ يا قدرتى متمايز از جهان است.»(2) از نظر او اين تجربه، تجربه‏اى شهودى است كه اعتبارش قائم به خود (authenticating - self) و مستقل از مفاهيم، تصورات، اعتقادات يا اعمال است و چون اين تجربه، نوعى احساس است و از حد تمايزات مفهومى فراتر مى‏رود، نمى‏توانيم آن را توصيف كنيم.(3) اتو هرچند در تبيين و توصيف اين تجربه، نقدهايى بر شلايرماخر وارد آورد، اما در اصل اين كه اين تجربه از نوع احساس و احوال و عواطف است، با او توافق داشت.

شلايرماخر و به پيروى از او اتو، درصدد آن بود كه عقيده و عمل دينى را از اتكا به عقايد متافيزيك و نظام‏هاى كليسايى برهاند و آن را بر پايه تجربه انسانى بنيان نهد. اين‏گرايش موجب شد تجربه دينى به جنبه‏هايى از تجربه انسانى اشاره داشته باشد كه مقدم بر انديشه و برتر از لفظ و زبان و يا به گونه‏اى مستقل از ساختارهاى زبانى انديشه و فكر باشند.

دو دليل بر مدعاى يادشده‏

دو دليل مهم براى اتخاذ اين موضع درباره تجربه دينى مى‏توان يافت:

نخست: دليل نخست توصيفى است و بر بررسى پديدارشناسانه تجارب گوناگونى كه به عنوان تجربه دينى شناخته مى‏شوند و تلاش براى دست‏يابى به هسته مشترك اين

1. ر.ک: مقدمه اتو بر کتاب درباره دين شلايرماخر؛ نيز مقاله او:

“How Schliei mache Rediscove ed the Sensus Numinus” in: Religious Essays pp. 68-77.

2. F ied ich Schleie mache The Ch istian faith Endin u gh T and t. Cla k p.17.

3. مايكل پترسون و ديگران، عقل و اعتقاد دينى، ص 41.