عينيت تجربه مينوى بر اساس مَفاهيم پديدار شناختى‏ - مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

توضيح اين نقد آن است كه هر احساسى متعلق مى‏خواهد. احساس از امور ذات الاضافه است كه بدون متعلق پديد نمى‏آيد؛ مانند اراده. هيچ‏گاه در انسان، اراده بدون متعلق محقق نمى‏شود، بلكه اراده همواره اراده چيزى است. احساس‏هاى مينوى، يعنى هيبت آميخته با شيفتگى، همواره نسبت به امرى تحقق مى‏يابد.

ما لزوماً از چيزى مى‏هراسيم و به چيزى جذب مى‏شويم. آن چيز كه متعلق احساس ما را تشكيل مى‏دهد، اوّلاً و بالذات وجودى در درونِ نفس انسان دارد؛ يعنى در همان ظرفى تحقق مى‏يابد كه آن احساس تحقق يافته است، و بر فرض كه متعلق احساس، داراى وجود خارجى باشد، اذعان آگاهانه به وجود خارجى آن، مربوط به حوزه تعقل و انديشه است نه احساس. ما مى‏توانيم احساس شيفتگى به موجودى بيرون از خود داشته باشيم؛ اما اين كه آن‏چه شيفته آن هستيم، بيرون از ما وجود دارد، حكمى است مربوط به قوه تعقل و تفكر ما.

در مقام دفاع از اتو مى‏توان به چند نكته توجه كرد كه بر اساس آن‏ها ادعاى اتو بسيار جالب‏تر شده، ادعاى عينيت تجربه مينوى، بحثى پيچيده‏تر از آن‏چه براى منتقدان اتو جلوه كرده، خواهد شد.

عينيت تجربه مينوى بر اساس مَفاهيم پديدار شناختى‏

نكته نخست اين كه اتو بر يگانگى كيفى(1) احساس‏هاى دينى تأكيد مى‏ورزد. از طرفى‏ براى برانگيختن هر احساسى بايد يك نيروى برانگيزاننده و محرك وجود داشته باشد، و تنها نيروى ممكن براى برانگيختن اين احساس، يك موجود غيرعقلانى(مينوى) است. به ديگر سخن، احساس‏هاى غيرعقلانى و منحصر به فردى كه به نحو مستقل در جان آدمى برانگيخته مى‏شوند، نيازمند يك محرك غيرعقلانى منحصر به فرد، يعنى نومن، هستند.(2) نقد: كيفيت يگانه دانستن احساس‏هاى مينوى، امرى است كه تنها از طريق درون‏كاوى احساس‏هاى موجود در نفس، مورد قبول اتو واقع شده است و چنان كه ملاحظه كرديم، حتى كسانى مانند شلايرماخر، كه اتو مطالب بسيارى از او آموخته و سخت تحت تأثير او بوده، احساس وابستگى مطلق را ارتقا و تكامل ديگر اشكال احساس وابستگى

1. the Qualitative uniqueness.

2. I id.

p. 83.