سرّ بيان ناپذيرى تجربه دينى‏ - مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

مبانی نظری تجربه دینی - نسخه متنی

علی شیروانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

از همين رو است كه ويليام جيمز وصف ناپذيرى را از ويژگى‏هاى مشترك همه مكاتب عرفانى مى‏شمارد و بر آن است كه عارف وقتى به حال عادى بازمى‏گردد، ازاين‏كه چيزى را ديده كه نمى‏تواند بيان كند، مى‏نالد؛ هم‏چنان كه يك موسيقى‏شناس نمى‏تواند زيبايى موسيقى را به ديگران انتقال دهد.(1) ردولف اتو نيز در تحليل تجربه مينوى از اين سنّت پيروى مى‏كند. به اعتقاد او هرچند پيروان اديانى كه بر محور پرستش خداوند شكل گرفته‏اند، به‏طور عموم گرايش به آن دارند كه خداوند را در قالب مجموعه‏اى از مفاهيم عقلانى و با مدد اوصافى چون حكيم، مريد و قادرمطلق معرفى كنند،(2) اما حقيقت آن است كه ما هرگز با تمسك به اين مفاهيم و اوصاف، به كنه آن ذات راه نمى‏يابيم.(3) به اعتقاد اتو متعلق تجربه مينوى، جنبه‏اى غيرعقلانى دارد و اين غيرعقلانى بودن بدين معنا است كه نمى‏توان آن را در قلمرو درك مفهومى درآورد.(4) روشن است كه اين‏ امر، بيش از آن‏كه مربوط به ضعف نيروى انديشه و فهم آدمى باشد، بيانگر نارسايى ذاتى مفاهيم ذهنى براى شناساندن امر مينوى است.

مفاهيم ذهنى و نحوه پيدايش آن‏ها در آدمى، مانع از آن مى‏گردند كه بتوانند آن ذات مينوى را آن گونه كه هست، بنمايانند.

سرّ بيان ناپذيرى تجربه دينى‏

پرسش مهمى كه در اين مسأله رخ مى‏نمايد، آن است كه تجارب عرفانى چه ويژگى‏يى دارند كه موجب وصف‏ناپذيرى آن‏ها مى‏گردد؟ در اين باره، ديدگاه‏هاى گوناگونى وجوددارد كه اشاره به آن‏ها آفاق بحث را روشن مى‏سازد:

1. برخى با تمسك به تحليل‏هاى روان‏شناختى و ارجاع احوال عرفانى به عواطف و احساسات، برآنند كه به‏طور كلى، حدود و ثغور عواطف، نامشخص، فرّار و مبهم است و اين امر موجب مى‏گردد توصيف آن‏ها دشوار شود و اين دشوارى توصيف، متناسب با تعميق و اشتداد عواطف، افزايش مى‏يابد. هر چه عواطف سطحى‏تر باشند، آسان‏تر به

1. William James The Va ieties of Religious Expe ience chapte 16.

2. Otto The Idea of the Holy p. 1.

3. I id.

pp. 2-3.

4. I id.

p. 59.

/ 291