تجربه عرفانى و وحدت متعالى اديان‏ - مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

باشند، در اين صورت، هر يك از آنان، هر چند ديدگاه‏هاى مختلفى دارند، آن‏چه را خداوند اراده كرده، از او فهميده‏اند؛ زيرا خداى متعال به همه وجوه [گوناگون كلام‏] علم دارد و هيچ وجهى [از كلام‏] نيست مگر آن‏كه نسبت به اين شخص معين [كه آن وجه را از كلام خدا فهميده‏] مراد خداوند نيست، مادام كه [شخص در فهم كلام خدا] از[چارچوب‏] زبان بيرون نرود. پس اگر از [چارچوب‏]زبان خارج شود [مقصود خداوند را] نفهميده و ندانسته است.(1) اين امر نه تنها معانى عرضى، بلكه معانى طولى را نيز شامل مى‏گردد و به همين علت، هرگاه عارف بر اساس تجربه عرفانى خود به اشارات كلام خدا پى برد، آن معناى مشاراليه، مقصود خداوند در حقِ اين شخص خواهد بود. مرتبه كامل فهم، از آنِ كسى است كه همه وجوه كلام خدا بر وى معلوم گردد و او همه را بپذيرد. چنين كسى است كه از حكمت و فصل خطاب برخوردار است و هر كس كه از حكمت برخوردار باشد، خير كثيرى به او داده شده است. اين كثرت، به علت كثرت وجوهى است كه كلام خدا در بردارد و فصل خطاب نيز ناظر به تفصيل آن وجوه و مرادها در آن كلمه است:

فمن أوتي الفهم عن اللّه من كل وجه فقد أوتي الحكمة و فصل الخطاب و هو تفصيل الوجوه و المرادات في تلك الكلمة، و من أوتي الحكمة فقد أوتي خيراً كثيراً. فكثره لما فيها من الوجوه؛ پس آن كس كه از سوى خداوند، از فهم همه وجوه به او داده شده، [و معانى مختلف كلام خدا را مى‏فهمد] از حكمت و فصل خطاب - كه همان تفصيل وجوه و مرادها در آن كلمه است - بهره‏مند است و هر كس كه از حكمت برخوردار باشد، از خير فراوان بهره‏مند است. اين خير، از آن رو «فراوان» خوانده شده كه در آن، وجوه متعددى وجود دارد.(2)

تجربه عرفانى و وحدت متعالى اديان‏

با آن‏كه ابن‏عربى بر پيروى از شريعت تأكيد دارد و بهترين و نتيجه‏بخش‏ترين راه سلوك به سوى اللّه و دست‏يابى به عالى‏ترين تجارب عرفانى را مشروط به پيروى از

1. همان.

2. همان.