وقوع تناقض در عالم خيال‏ - مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

مبانی نظری تجربه دینی - نسخه متنی

علی شیروانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

وقوع تناقض در عالم خيال‏

ابن‏عربى هنگام بحث درباره قوه خيال، با صراحت تمام از وقوع تناقض در آن‏حضرت خبرمى‏دهد.

به‏اعتقاد او ممكن است عقل امرى را محال بداند كه از حيث نسبت الهى مستحيل نباشد، و اين بدين معنا است كه خداوند مى‏تواند آن‏چه را عقلاً محال است، ايجاد كند؛ مانند داخل كردن شتر در سوراخ سوزن بى آن‏كه شتر كوچك يا سوزن بزرگ‏شود:

فيعلم من ذلك إِيراد الكبير على الصغير من غير تصغير الكبير أَو تكبير الصغير و إِلّا فأَيّ ديوان يحصر أَسماء هؤلاء و يعلم أَن الأَمر الذي يحيله العقل لايستحيل نسبة الإِهية فتعلم أَن اللّه قادر على المحال العقلي؛ از اين‏جا دانسته مى‏شود داخل كردن بزرگ در كوچك، بى‏آن‏كه بزرگ، كوچك يا كوچك، بزرگ شده باشد، [امرى ممكن و قابل تحقق است‏] وگرنه كدامين دفتر است كه نام‏هاى اينان را در خود جاى داده باشد. و دانسته مى‏شود كه امرى كه عقل آن را محال مى‏شمارد، در رابطه با خدا محال نيست. پس براى تو معلوم مى‏گردد كه خداوند بر [ايجاد] محال عقلى توانا است.(1) وى در جايى ديگر بيان مى‏كند كه خداوند، عالمى را نيافريد كه عظمت منزلت و عموميت حكم آن، هم چون عالم خيال باشد؛ زيرا حكم آن در همه موجودات و معدومات، از محال و غير محال، سريان دارد. قدرت الهى، هيچ موجودى را عظيم‏تر از خيال نيافريد كه توسط آن، قدرت و اقتدار الهى آشكار شد... از اسرار علم الهىِ قوى آن است كه عالم خيال را آفريد تا در آن، جمع ميان اضداد آشكار شود؛ زيرا حس و عقل جمع ميان ضدين را محال مى‏شمارند؛ اما نزد خيال، چنين چيزى محال نيست.

ما أَوجد اللّه أَعظم منه (أَي الخيال) منزلة و لا أَعم حكما يسرى حكمه في جميع الموجودات و المعدومات من محال و غيره، فليس للقدرة إِلالهية فيما أَوجد أَعظم وجوداً من الخيال. فبه ظهرت القدرة الإِلهية و الاقتدار الإِلهي؛ خداوند عالمى را به بزرگى منزلت و عموميت حكم آن [يعنى عالم خيال‏] نيافريد، كه حكمش در ميان همه موجودات و معدومات، خواه محال باشند خواه نباشند، نافذ است.

1. همان، ج 1، ص 21.

/ 291