ارتباط عناصر عقلانى و غيرعقلانى دين‏ - مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

ارتباط عناصر عقلانى و غيرعقلانى دين‏

هدف اصلى اتو در كتاب مفهوم امر قدسى آن است كه بعد غيرعقلانى دين را شرح و ارتباط آن را با بعد عقلانى دين آشكار سازد. او با صراحت در عنوان فرعى كتاب، اين نكته را بيان كرده است: «در باب وجه غيرعقلانى اعتقاد به ذات الهى و ارتباط آن با بعد عقلانى آن»، و از همين رواست‏كه درنخستين فصل‏كتاب خود، به بحث درباره «عقلانى و غيرعقلانى» مى‏پردازد.

اتو در اين فصل، چند نكته را بيان كرده است:

1. گرايش عام در اديانى كه بر محور پرستش خداوند شكل گرفته‏اند، آن است كه خداى متعال را در هيأت مجموعه‏اى از مفاهيم عقلانى معرفى كنند. در اين اديان، خداوند موجودى است داراى اوصافى چون روح،(1) حكمت،(2) اراده،(3) قدرت مطلق(4) و مانند آن‏ها.

2. انسان در فهم اين صفات از خود الگو گرفته، با حذف محدوديت‏هايى كه در خود مى‏بيند، آن صفات را به خداوند نسبت مى‏دهد. آدمى علم، قدرت، اراده، مهربانى و ديگر صفات خداوند را جز از طريق شهود نفسانى مصاديق آن در خود و سپس تجريد، انتزاع و انتساب آن به خداوند نمى‏شناسد: «بنابراين، ذات خداوند از راه تمثيل آن با ماهيت حكمت و تشخص انسانى خودمان شناخته مى‏شود، با اين تفاوت كه ما اين صفات را در خودمان به صورت محدود و مشروط مى‏يابيم و هنگامى كه آن‏ها را به خدا نسبت مى‏دهيم، آن‏ها را به صورت كامل به كار مى‏بريم، يعنى به‏طور مطلق و غير مشروط».(6) 3. اين شيوه، يك رويكرد عقلانى به شناخت خداوند است. در اين انگاره، ذات خداوند به گونه‏اى تلقى مى‏گردد كه مى‏توان او را در چارچوب مفاهيم عقلانى كلى،

1. spi it.

2.

eason.

3. will.

4. sup eme powe .

5. Otto The Idea of the Holy p. 1.

6. I id p. 4.