مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

اين تجارب وجود دارد: متعلق هر دو تجربه، مشاهده گر را به خود جذب کرده و فريفته خود مي سازد؛ متعلق هر دو تجربه، غير قابل درک بوده در نتيجه سر و و مرموز است و در هر دو تجربه، شخص خود را هيچ و ناچيز مى‏بيند.

انديشه رايج و معروف ميان فيلسوفان دين، تمايز نهادن ميان تجربه مينوى و تجربه عرفانى است. چنان كه ملاحظه شد، ديويس آن‏ها را دو قسم جداگانه از تجارب دينى به شمار آورده و براى هركدام ويژگى‏هاى خاصى را برشمرده است. غالباً پيامبران، كه برخوردار از تجربه مينوى به شمار مى‏روند، كسانى شناخته شده‏اند كه به اطاعت و فرمان‏بردارى از خداوند و خضوع و كرنش در برابر او فرا مى‏خوانند؛ اما عارفان كسانى قلمداد مى‏شوند كه در پىِ جذب شدن در درياى بى‏كران هستى مطلق و فناى در بنيان هستى‏اند و اين دو دسته، برخوردار از دو نوع متفاوت تجربه به شمار مى‏روند. به همين علت است كه كسانى چون اسمارت ترجيح مى‏دهند تجارب عرفانى را نوعى كاملاً جدا از تجارب مينوى به شمار آورند.(1) به عقيده اسمارت مقوله تجربه مينوى، محدودتر و ناتوان‏تر از آن است كه بتواند تجربه عرفانى را، كه ممكن است خداشناسانه يا غيرخداشناسانه باشد، در خود جاى دهد.(2) در ميان گزارشگران اصلى اتو، تنها، آموند(3) و لئوشلام(4) از موضع وى دفاع كرده‏اند شلام خود اعتراف مى‏كند كه انديشمندان، از زمان فردريچ هيلر، كه در آغاز قرن بيستم بوده است، تا زمان اسمارت، وينرايت و پيتر بِرگِر، خط فاصل مشخصى ميان تجارب مينوى و عرفانى قرار داده‏اند. به عقيده ايشان انديشه اساسى اتو، كه موجب شده او تجارب عرفانى را در قلمرو تجارب مينوى قرار دهد، وفادارى او به فلسفه فريس است كه يك امر ماتقدم دينى(5) را كه در پديده‏هاى دينى تجربى نهفته است، مسلّم مى‏دارد.

اتوشهود جمالى دينى(Ahndung) فريس را با احساس مينوى يكى مى‏انگارد.

1. N. Sma t “Unde standing Religious Expe ience” in katz. (ed) Mysticism and Philosophical Analysis London Sheldon p ess 1978. p. 13.

2. N. Smat Philosophe s and Religious T uth London SCM p ess p. 113.

3. p. Almond Mystical Expe ience and Religious Doct ine Amste dam Mouton chs. 3 and 5.

4. L. Schlamm Numinous Expe ience and Religious Language Religious Studies pp. 533 – 51.

5.

eligious a p io i.