مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

غيرعقلانى را توأمان دارا باشد؛ يعنى جنبه‏اى از آن توسط مفاهيم ذهنى به ادراك درآيد و جنبه‏اى از آن هم‏چنان از چارچوب مفاهيم فراتر رفته، هرگز در هيأت مفاهيم در نيايد. از نظر اتو، بارزترين مصداق چنين چيزى امرى قدسى(1) است.

امر قدسى واقعيتى است كه جنبه‏اى از آن تحت مقولات فاهمه درآمده، با مفاهيم ذهنى مكشوف مى‏گردد و جنبه‏اى ديگر از آن، هرگز در محدوده اين مفاهيم نگنجيده، از راه تفكر و انديشه به ادراك در نيايد.

همان گونه كه آموند خاطرنشان كرده است،(2) استدلال اتو براى اثبات اين مدعا چندان روشن نيست. او بيش‏تر مى‏كوشد مقصود خود را توضيح دهد و براى آن شواهدى بيابد، تا آن‏كه بر آن برهان اقامه كند، و شايد طبع مسأله اقتضا دارد كه از سنخ امور يافتنى (و به تعبيرى غيرعقلانى) باشد نه از امور دانستنى كه با تنظيم گزاره‏هاى ذهنى معلوم مى‏گردد. از اين رو است كه اتو از كسانى كه فاقد احوال دينى بوده و نتوانسته‏اند بعد غيرعقلانى قدسى را در وجود خود احساس كنند، مى‏خواهد كه از خواندن كتاب او صرف نظر كنند.(3) در هر حال، در اين‏جا سعى مى‏كنيم مقصود اتو را دريابيم.

از يك سو، ذات قدسى (خداوند) مى‏تواند هم چون يك امر عقلانى به انديشه درآيد؛ زيرا داراى ماهيت يا طبيعت عقلانى(4) است. معناى اين سخن آن است كه ما خداوند را با مفاهيمى مانند: مجرّد، حكيم، خيرخواه و قدير شناخته، اين اوصاف را درباره او به كار مى‏بريم. بنابراين، ذات قدسى مى‏تواند به يك معنا در قلمرو فاهمه درآيد و از طريق تمثيل به ماهيت انسانى ادارك شود و موضوع تأملات عقلانى قرار گيرد.(5) ويلارد جى. اكستوبى معتقد است واژه «holy» به ديدگاه مسيحى - يهودى انگليسى زبانان برمى‏گردد و آنان اين لفظ را درباره مقدسات خود اطلاق مى‏كنند، و در برابر، واژه «sac ed» را بر مقدسات ديگر اديان به كار مى‏برند. اين در حالى است كه واژه آلمانى «heilige»، كه اتو آن را به كار مى‏برد، موارد كاربرد holy و sac ed هر دو را شامل مى‏گردد. (ر.ك:مقاله Holy در دائرةالمعارف دينِ ايلياده با مشخصات:

Oxto y. Willa d G: Holy the Idea of in The Encyclopedia of Religion ed .

y Mi cea Eliade: London Macmilan Pu lishing co 1986).

1. The Holy.

2. Almond Rudolf Otto p. 56.

3. Otto The Idea of the Holy p. 8.

4.

ational natu e.

5. I id.

p. 1.