مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

انتخاب مى‏كند و از آن صفت numinous را مى‏سازد. اتو خود در متن آلمانى كتاب، در فهرست واژگان بيگانه، در تعريف نومن مى‏نويسد: «حقيقتى فوق طبيعى بدون آن‏كه تصويرى دقيق از آن موجود باشد».(1) واژه «نومينوس» در فارسى، معادلى كه بتواند كاملاً مقصود اتو را برآورد، ندارد؛ اما يكى از برابر نهاده‏هاى آن، امر مينوى(2) است و ما اين لفظ را تنها به صورت عنوان مشيرى براى معنايى كه اتو از نومينوس قصد مى‏كند، به كار مى‏بريم.

nomen در زبان لاتين برگرفته از ريشه nue e است كه هنوز در دو لفظ a nue e (تكذيب با جنباندن سر) و adnue e (تأييد و تصديق با جنباندن سر) حضور دارد. بنابراين، numen از نظر معنايى، به واژه nutus (جنبش و تكان سر) برمى‏گردد. منشأدورتر اين لفظ، واژه هندو - اروپايى neu است كه معادل و هم‏معناى واژه يونانى neuma است.(3) نكته بسيار مهم آن است كه اتو در كتاب مفهوم امر قدسى، واژه نومينوس را دو گونه استعمال مى‏كند، گاهى آن را بر خود آن حقيقت متعالى اطلاق مى‏كند و گاهى نيز بر احساسى خاص و منحصر به فرد كه بر اثر مواجهه با اين حقيقت، در آدمى برانگيخته مى‏شود. روشن است كه اين دو معنا در عين حال كه كاملاً با هم مرتبطند، بايد از هم تفكيك شوند و درآميختن آن دو با هم موجب ابهام و پيچيدگى در فهم مقصود و حتى سوء برداشت مى‏گردد. براى جلوگيرى از اين خطا، در اين نوشتار، واژه «امر مينوى» و يا «نومن» را بر آن حقيقت مينوى، و تجربه مينوي را بر آن حال نفساني اطلاق مي کنيم.

به اعتقاد اتو امر مينوي از دسترس ادراک مفهومي کاملا بيرون است و از اين رو، ناگفتني (a eton) (4) و وصف ناشدني (ineffa ie)(5) است. امر مينوي را نه از طريق فکر و

1. متن آلمانى، ص 225 (به نقل از مسعود زمانى، وجهه قدسى، پايان نامه كارشناسى ارشد دانشگاه شهيد بهشتى، 1377-1376، ص 20. اين بخش از كتاب اتو در ترجمه انگليسى آن حذف شده است).

2. مينوى در لغت به معناى معنوى و بهشتى، و جهان مينوى به معناى جهان روحانى به كار رفته است.

3. Schilling Po e t “Numen” in The Encyclopedia of Religion ed. By Mi cea Eliade Vol.
London Macmilan Pu lishing p. 21.

4. واژه اي يوناني است به معناي غير قابل بيان، امري که نمي توان از آن سخن گفت.

5. واژه اي لاتيني است به معناي غير قابل توصيف.