مبانی نظری تجربه دینی نسخه متنی

به توصيف پديدارها بپردازد و نه تبيين آن‏ها. هرچند پديدارشناسان دين در عمل، كم‏تر توانسته‏اند پايبندى تامى به اين امر داشته باشند و غالباً در طبقه‏بندى‏ها، نوع‏شناسى‏ها و تشخيص ساختارها به تبيين و نظريه‏پردازى انتزاعى متوسل شده‏اند، اما همين‏ها نيز پديدارشناسى دين را رهيافتى ماهيتاً توصيفى و گاهى صرفاً توصيفى تلقى مى‏كنند. گاهى نيز پديدارشناسان دين، ميان گردآورى و توصيف داده‏هاى دينى، كه عينى و علمى است، و تعبير و تفسير معنا، كه دست كم تا حدودى ذهنى و تجويزى است، تفاوت مى‏گذارند.

5. معارضه با تحويل‏انگارى(1) شعار پديدارشناسى «Zu den sachen»، يعنى به سوى‏ اشياء(2) است. پديدار شناسان با اين كلام، مخالفت خود را با هر نوع تحويل‏انگارى و «فلسفه‏هاى اين است و جز اين نيست»(3) ابراز مى‏كنند. اين قبيل فلسفه‏ها در جملاتى مانند: «قوانين منطقى، چيزى جز قوانين نفسانى نيستند»، «قوانين اخلاقى چيزى جز تجلى خلقيات جامعه معينى نيستند» و «احكام زيبايى چيزى جز تجلى ذوق شخصى نيستند» مطرح شده‏است.

براى آن‏كه پژوهشگر بتواند در حوزه تحقيق خود، با پديدارها صرفاً به عنوان پديدار رفتار كند و بتواند صرفاً از آن‏چه پديدار ظاهر مى‏سازد، توصيف‏هاى دقيق‏ترى فراهم آورد، بايد هرگونه پيش‏فرض تحويل‏گرايانه در آن حوزه را كنار نهد. در حوزه دين‏پژوهى، بسيارى از انديشمندان در اثر تحويل پديده‏هاى دينى به امور غيردينى، نتوانستند از حقيقت پديدارهاى دينى آگاه شوند. تعبير و تفسيرهاى جامعه شناسانه دوركيم و روان شناسانه فرويد، نمونه‏هايى از روش تحويل‏گرايانه در تحليل پديدارهاى دينى است.

انتقاد پديدارشناسان از تحويل‏انگارى، در واقع به خاطر آن است كه گزاره‏هاى مبنى بر اين كه «الف چيزى نيست جز همان ب» - كه مثلاً به صورت «دين چيزى نيست جز ترس از عوامل طبيعى، يا نيروهايى كه در جامعه شكل مى‏گيرد، يا تصعيد و فرافكنى آمال و آرزوها» در حوزه دين‏شناسى نمود مى‏يابد - بدون بررسى و تحقيق علمى و به عنوان

1.

eductionism.

2. to the things.

3. nothing – ut philosophies.