آزمايش صاحبان يقين با صبر، جهت اعطاى امامت
« وَ اِذِ ابْتَلى اِبْراهيمَ رَبُّهُ بِكَلِماتٍ فَاَتَمَّهُنَّ قالَ اِنّى جاعِلُكَ لِلنّاسِ اِماما !» (124 / بقره)
خداىتعالى براى موهبت امامت سببى معرفى كرده، و آن عبارت است از صبر و يقين، و فرموده: «... لَمّا صَبَرُوا وَ كانُوا بِآياتِنا يُوقِنُونَ،» (24 / سجده) كه به حكم اين جمله، ملاك در رسيدن به مقام امامت صبر در راه خداست، و فراموش نشود كه در اين آيه، صبر مطلق آمده و در نتيجه مىرساند كه شايستگان مقام امامت در برابر تمامى صحنههايــى كه براى آزمايششــان پيش مىآيد، تا مقــام عبوديت و پايــه بندگــىشــان روشــن شود، صبر مـىكـنند، در حـالى كـه قبــل از آن پـيشامدهــا داراى يـقيـن هـم هستند.(1)
1- الميــــزان ج 2، ص 102.
وسايل آزمايش انسانها
« اَمْ حَسِبْتُــمْ اَنْ تَـدْخُلُــوا الْجَنَّــةَ وَ لَمّــا يَعْلَــمِ اللّــهُ؟» (142 / آل عمران)
به طورى كه از آيات شريفه زير ملاحظه مىشود، امتحان و بلا را، قرآن كريم، به جميع امورى كه يك نحو ارتباطى با انسان دارند عموميت داده است. گاهى آن امور از اجزاى وجودى خود انسان بوده و خداوند انسان را با آنها امتحان مىكند، مانند: گوش، چشم، و حتى اصل حيات. گاهى از امور خارجى است كه با انسان مرتبط مىباشند، مانند: فرزند، زن، عشيره، دوست، مال، مقام و بالاخره هر چيزى كه به يك نحو مورد استفاده انســان قـــرار مىگـيــرد.
و همچنيــن نقطههــاى مقابــل اين امور نيــز مانند مــرگ يا مصايــب ديگــرى كه انســان با آنهــا روبـهرو مىشود اسبــاب و عوامــل امتحــان بشــر مىباشنــد.
خلاصه آن كه آيات شريفه هر جزئى از اجزاى عالم و هر حالتى از حالات آن را كه با انسان مرتبط مىباشد از وسايل و عواملى كه خداوند بشر را به آن امتحان مىكند معرفى كرده است. و علاوه عموم ديگرى هم از آيات گذشته استفاده مىشود و آن اين است كه تمام افراد بشر از مؤمن و كافر، نيكوكار يا بدكار، پيغمبر و يا مقامهاى پايينتر، همه و همه مورد امتحان و ابتلا قرار گرفته و هيچ كس از اين ناموس الـهى اسـتثنــا نمـىگـردد.
آيات به شرح زير است:
« فَاَمَّا الاِنْســانُ اِذا مَا ابْتَليهُ رَبُّهُ فَأَكْرَمَهُ وَ نَعَّمَهُ فَيَقُــولُ رَبّــى اَكْرَمَنِ وَ اَمّا اِذا مَـا ابْتَليـهُ فَقَـدَرَ عَلَيْـهِ رِزْقَـهُ فَـيَقُــولُ رَبّــى اَهانَــنِ!» (15 و 16 / فجر)
« اَنَّـمـآ اَمْـوالُكُــمْ وَ اَوْلـدُكُـمْ فِـتْنَـــةٌ!» (28 / انفال)
« وَ لكِـنْ لِيَبْـلُـوَ بَـعْضَكُـــمْ بِـبَعْــضٍ!» (4 / محمد)
« كَذلِـكَ نَـبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ!» (163 / اعراف)
« وَ لِيُبْلِــىَ الْمُؤْمِنيـنَ مِنْهُ بَلاآءً حَسَنا!» (17 / انفال)
« اَحَسِبَ النّاسُ اَنْ يُتْرَكُوا اَنْ يَقُولُوا امَنّا وَ هُمْ لا يُفْتَنُونَ وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِــمْ