ثابت درآمده باشد.(1)
1- الميــــــــــزان ج 19، ص 91.

حكم و كتاب

« وَ كَذلِكَ اَنْزَلْنهُ حُكْما عَرَبِيّا ! » (37 / رعد)
مراد به حكم، قضا و فرمان است. چون شأن كتابى كه از آسمان نازل شود همين است. هم‏چنان كه در آيه ديگر فرمود: « وَ اَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النّاسِ فيمَا اخْتَلَفُوا فيهِ - و با ايشان كتاب را به حق فرستاد تا حكم كند ميانه مردم، در آن‏چه اختلاف مى‏كنند!» (213 / بقره) پس كتاب از يك نظر حكم الهى است و از يك نظر حاكم ميان مردم است، و اين‏است معناى حكم. و اگر كتاب را به زبان عربى كه زبان رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله است نازل‏فرموده براى اين‏بوده‏كه سنت او بر اين جارى‏شده‏كه هرپيغمبرى را به‏زبان قوم‏خودش‏بفرستد.(1)
1- الميــــزان ج 22، ص 292.

صدور حكم خاص هر زمان

«... وَ ما كانَ لِرَسُولٍ اَنْ يَأْتِىَ بِـأَيَةٍ اِلاّ بِـأِذْنِ اللّهِ لِكُلِّ اَجَلٍ كِتابٌ !» (38 / رعد)
معناى اين كه فرمود «لِكُلِّ اَجَلٍ كِتابٌ» اين است كه براى هر زمانى حكمى است رانده شده، مخصوص آن زمان كه اين نيز اشاره است به همان مطلبى كه استثناء «اِلاّ بِأِذْنِ اللّهِ ! » و مسأله سنت جارى خدا و تقديرات او بدان اشاره داشت. پس خداى سبحان است كه هر چه بخواهد نازل مى‏كند، و به هرچه بخواهد اذن مى‏دهد، و لكن همو در هر وقت و هر آيتى را نازل نمى‏كند، و بدان اذن نمى‏دهد، زيرا براى هر وقتى كتابى است، كـه او نـوشته، و بـه جز آن‏چه در آن نـوشته واقع نمى‏شود.(1)
1- الميـــزان ج 22، ص 294.

اصل ثابت، و حكم محو و اثبات،

و تحول كتاب در زمان‏هاى معين

« يَمْحُو اللّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ اُمُّ الْكِتبِ!» (39 / رعد)
جملــه فوق از يك طرف متصل شده به جمله « لِكُلِّ اَجَلٍ كِتابٌ،» و از طرف ديگر متصل است به جمله « وَ عِنْدَهُ اُمُّ الْكِتبِ،» قهرا ظهور در اين يافته كه مراد به آن محو كتــاب و اثبات آن، در زمان‏هاى معيــن است، پس كتابى است كه خداونــد در يك زمانــى