قانون عمومى اعلام شده در روز نخست

« اِنَّ الَّــذيــنَ حَقَّــتْ عَلَيْـهِـــمْ كَلِمَـــةُ رَبِّــكَ لا يُــؤْمِنُــونَ!» (96 / يونس)
كلمه الهى‏اى كه نسبت به تكذيب كنندگان آيات خدا تحقق يافته همان قانون عمومى است كه خدا در روز نخست براى آدم و زنش و ذريه بعد از آن‏ها اعلام كرد و فرمود: « قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَميعا... وَ الَّذينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا اُولئِكَ اَصْحابُ النّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ!» (38 و 39 / بقره)
خدا كه در مقام بيان علت زيانكارى مكذبان گفته: « اِنَّ الَّذينَ حَقَّتْ عَلَيْهِمْ كَلِمَةُ رَبِّكَ!» نظر به همين مطلب داشته زيرا كسانى كه كلمه عذاب نسبت به آن‏ها تحقق يافته  مكذبانند و بنابراين «ايمان نمى‏آورند،» در نتيجه زيانكارند. زيرا سرمايه سعادتشان يعنى ايمان را ضايع كردند و از ايمان و بركات آن در دنيا و آخرت محروم شدند و چون اين مسأله نسبت به آن‏ها تحقق يافته كه ايمان نمى‏آورند، بنابراين راهى به سوى ايمان ندارند( گيرم كه همه آيات برايشان بيايد تا آن كه عذاب دردناك ببينند!) كه در اين هنگام ايمان اضطرارى سودى ندارد.
خــدا اين گفته را در كلام خود تكرار كرده و هميشه به دنبال آن خسران و عدم ايمان را ذكر كــرده است: « لَقَدْ حَقَّ الْقَوْلُ عَلى اَكْثَرِهِمْ فَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ ـ گفتار (كلمه) نسبت به بسيــارى از آنان تحقــق يافته و لذا ايمــان نمى‏آورنــد!» (7 / يس) « لِيُنْذِرَ مَنْ كانَ حَيّا وَ يَحِــقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْكافِريــنَ !» (70 / يــس) و « وَ حَــقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فى اُمَمٍ قَدْ خَلَـتْ مِـنْ قَبْلِهِــمْ مِــنَ الْجِــنِّ وَ الاِْنــْسِ اِنـَّهُـمْ كـانُـوا خـاسِـريـنَ.» (25 / فصلت)
از اين آيات روشن مى‏شود كه، اولاً: عناد با حق و تكذيب آيات خدا، كلمه عذاب جاودان را براى آدمى محقق مى‏سازد.  ثانيا: رأس‏المال سعادت حيات آدميان ايمان است. و ثالثا: هر انسانى ناچار ايمان خواهد آورد. اين ايمان يا اختيارى است كه پذيرفته مى‏شود و او را به سعادت زندگى دنيا و آخرت سوق مى‏هد و يا ايمان اضطرارى است در مـوقع رؤيـت عـذاب اليم، كه پذيرفته نمى‏شود.(1)
1- الميـــزان ج 19، ص 201.

هدايت و گمراهى،
قضاى رانده شده در آغاز آفرينش بشر

« ... كَمــا بَدَأَكُــمْ تَعُــودُونَ، فَريقا هَــدَى وَ فَريقــا حَقَّ عَلَيْهِـمُ‏الضَّـلالَــةُ!» (29 و 30 / اعراف)
مراد از «بَداء» در اين آيه آغاز آفرينش نوع بشر است كه در اول داستان خلقت انسان گفته‏شده و از آن جمله اين بود كه پس از اين كه ابليس را رجم نمود به وى فرمود:« اُخْرُجْ مِنْها مَذْءوُما مَدْحُورا لَمَنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ لاََمْلاََنَّ جَهَنَّمَ مِنْكُمْ اَجْمَعينَ !» (18 / اعراف) و در اين وعده‏اش بنى نوع بشر را به دو گروه تقسيم كرد: يكى آنان كه صراط مستقيم را دريافتند، و يكى آنان كه از راه حق گم شدند، اين يكى از خصوصيات ابتدا خلقت بشر بود