تقديرش و امضايش با قضايش صورت مىگيرد. در نتيجــه رتبه علم او مقــدم بر مشيت و مشيــت در مرتبه دوم مقدم بر اراده و اراده در مرتبـه سوم و مقــدم بر تقديــر است و تقديــر به وسيلــه امضــا قضــا را مىرانـد.
پس مادام كه قضاء خدا به وسيله امضا رانده نشده در مراحل قبلى بداء هست و مـمـكن اسـت از ايـجـاد آنچه كـه مـورد عـلـم و مـشيـت و اراده و تـقديـرش تـعلـق گـرفتــه صـرفنظــر كنــد و آن را ايجــاد ننمــايــد، ولى اگــر با امضــا به مرحلــه قضــا رسيـــد ديگــر بـــداء نيســـت.»
اين ترتيب كه در روايت آمده و مشيت را مترتب بر علم و اراده را مترتب بر مشيت و همچنين هر يك را مترتب بر ماقبل خود دانسته ترتيبى است عقلى، چون عقل انتزاع به غـير ايـن تـرتيب را صـحيح نمىداند.(1)
1- الميـــزان ج 25، ص 130.
تقدم اراده و قضاى الهى بر قول و امر او
« اِنَّمـا قَوْلُنـا لِشَـىْءٍ اِذا اَرَدْنـاهُ اَنْ نَقُـولَ لَـهُ كُـنْ فَيَكُــونُ!» (40 / نحــل)
خــدا امر خود را قول هم ناميده همچنان كه امــرش و قولش را از جهت قوه و محكمى و ابهامناپذيــرى حكم و قضا نيز خوانــده است. همچنــان كه قول خــاص خود را كلمــه نيز نـاميـده اسـت.
ايجاد خداىتعالى يعنى آنچه كه از وجود بر اشياء افاضه مىكند - كه به وجهى همان وجود اشياء موجود است - همان امر او و قول او و كلمه اوست كه قرآن در هر جا به يك جور تعبيرش فرموده، لكن از ظاهر تعابير قرآن بر مىآيد كه كلمه خدا همان قول اوست به اعتبار خصوصيت آن و تعينش. و از اين معنا روشن مىگردد كه اراده و قضاى خدا نيز يكى است، و برحسب اعتبار از قول و امر مقدم است، پس خداى سبحان نخست چيزى را اراده مىكند و قضايش را مىراند سپس به آن امر مىكند و مىگويد: باش و موجود مىشود. (1)
1- الميــــــزان ج 24، ص 106.
مـأموريت مـلائكه در اجراى قضاى الهى
« فَالْمُدَبِّراتِ اَمْرا ! » (5 / نازعات)
ملائكه با همه اشياء سر و كار دارند، با اين كه هر چيزى در احاطه اسباب است، و اسباب درباره وجود او و عدمش، بقايش و زوالش و در مختلف احوالش با يكديگر نزاع دارند، پس آنچه خداىتعالى درباره آن موجود حكم كرده، و آن قضايى كه او درباره آن موجود رانده و حتمى كرده، همان قضايى است كه فرشته مأمور به تدبير آن موجود به سوى آن مىشتابد، و مسئوليتى كه به عهدهاش واگذار شده مىپردازد، و در پرداختن به آن از ديگران سبقت مىگيرد و سببيت سببى را كه مطابق آن قضاى الهى اســت تمــام نمـوده و