را در اختيارشان قرار داد و ايشان را به همه رقم اسبابى كه در اطاعت و معصيت بدان نيازمندند مسلح و مجهز ساخت تا اگر اطاعت و احسان كنند به سعادت دنيا و آخرت پاداششان دهد، و اگر گناه و عصيان ورزند به نكال و خوارى در دنيا و عذاب آخرت كيفرشان كند.
بنابراين مى‏توان گفت آيات هفتگانه بالا به منزله مثالى است كه نحوه جريان اين سنت عمومى را در بنى‏اسرائيل مجسم مى‏سازد، بدين شرح كه خدا بر پيغمبرشان كتاب نازل كرد، و آن را هدايتى قرار داد تا به وسيله آن به سوى خدايشان راه يابند، و در آن كتاب چنين پيشگويى كرد كه به زودى ترقى نموده و در اثر همان ترقى طغيان ورزيده تباهى خواهند كرد، و خدا از ايشان چنين انتقام خواهد گرفت كه دشمن را بر آنان مسلط نموده و خوارشان سازد و دشمن آن قدر از ايشان بكشد و اسير كند تا آن غرور و طغيانشان فروكش نموده دوباره به سوى اطاعت خدا برگردند، در آن وقت خدا هم به  نعمت و رحمت خود برگشته و باز سر و سامانى به ايشان بدهد، باز براى بار دوم طـغيان خـواهند ورزيـد و خـدا هم به عذاب خود بر مى‏گردد.
از اين بيان اين نتيجه به دست مى‏آيد كه آيات هفتگانه مورد بحث به منزله زمينه‏چينى براى بيان جريان همين سنت است در امت اسلام.
اين سنت، يعنى سنت هدايت و ارشاد و طريق دعوت به توحيد عينا همان سنتى است كه نوح اولين مجرى آن در عالم بشرى بود، و با قيام به آن شكر نعمت‏هاى خدا را به جاى آورده و عبوديت خود را نسبت به خدا خالص كرد و خداى‏تعالى هم شكر خدمت او را گذارد و سنت او را تا بقاى دنيا بقا داده و در همه عوالم بر او سلام كرد و تا روز قيامت در هركلمه طيب و عمل‏صالحى‏كه از نسل بشر سر بزند او را شريك در اجر نمود: « وَ جَعَلْنا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْباقينَ وَ تَرَكْنا عَلَيْهِ فِى الاْخِريـنَ سَلامٌ عَلى نُوحٍ فِى الْعالَمينَ اِنّا كَذلِكَ نَجْزِى الْمُحْسِنينَ - ذريه او را بقا داديم و سنتش را در نسل‏هاى بعد جارى ساختيم، سلام بر نوح در همه ادوار، ما نيكوكاران را چنين پاداش مى‏دهيم !» (77 تا 80 / صافات) (1)
1- الميــــــــــــزان ج 25، ص 63.

سنت الهى در ارسال رسل و كتاب

« وَ لَقَدْ اَرْسَلْنا رُسُلاً مِنْ قَبْلِكَ وَ جَعَلْنا لَهُمْ اَزْواجا وَ ذُرِّيَّةً وَ ما كانَ لِرَسُولٍ اَنْ يَأْتِىَ بِأَيَةٍ اِلاّ بِأِذْنِ اللّهِ لِكُلِّ اَجَلٍ كِتابٌ!» (38 / رعد)
سنت خدا بر اين جريان يافته كه انبيا عليهم‏السلام از جنس خود بشر باشند، و اصولاً مسأله ارسال رسل از طريق متعارف و مألوف صورت گيرد، نه اين كه انبيا مالك غيب عالم و اختياردار چيزى از مختصات آن باشند، مثلاً داراى يك قوه غيبيه باشند كه با داشتن آن هرچــه بخواهند بكنند، قــادر على‏الاطلاق باشنــد و در نتيجه هــر آيتى و معجزه‏اى كه بخواهنــد و يــا از ايشان طلــب كنند بياورنــد، بلكه ايشــان ماننــد سايريــن بشرى بيش نيستند، و هيچ اختيــارى از خــود ندارنــد، و همه امـور به دست خدا است.
اوست كه اگر بخواهد آيت و معجزه مى‏فرستد، و البته وقتى مى‏فرستد كه حكمت الهيه‏اش اقتضا بكند، و اين طور نيست كه همه اوقات در مصلحت و حكم برابر باشند، و