محمّد برادر عبداللَّه و عون از فرزندان جعفر بن ابى طالب و اسماء بنت عميس كه معروف به 'ذوالجناحين' و برادرزادگان حضرت على عليه السلام هستند. محمّد از اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله و از انصار مدينه است و در كوفه به عموى خود على عليه السلام وارد شد و در زمره اصحاب ايشان قرار گرفت. [ ر. ك: رجال طوسى، ص 28، ش 31 و ص 58، ش 2. ] او نيز از هاشميانى است كه با اميرالمؤمنين بيعت كرد و پيمان بست تا پايان عمر از ولايت آن حضرت دفاع كند. [ الجمل، ص 107. ]
ابن حجر مى نويسد: اول كسى كه از مهاجرين به 'محمّد' نام گذارى شد، محمّد بن جعفر است، كنيه اش ابوالقاسم و با 'ام كلثوم' دختر عمويش "دختر حضرت على عليه السلام" بعد از حكومت عمر ازدواج كرد و در صفين در ركاب على عليه السلام جنگيد. [ الاصابه، ج 6، ص 8؛ ر. ك: اسدالغابه، ج 4، ص 313؛ رجال كشى، ص 70، ح 125. ]
طبق نقل ديگرى، هنگامى كه اميرمؤمنان عازم بصره براى سركوب ناكثين بود، چون به 'ربذه' رسيد، محمّد بن ابى بكر و محمّد بن جعفر را به همراه نامه اى به جانب كوفه روانه كرد تا مردم را براى پيوستن به امام عليه السلام فراخوانند. [ تاريخ طبرى، ج 4، ص 478 حوادث سال 36 هجرى. ]
محمّد بن مسعود
شيخ طوسى، 'محمّد بن مسعود' را از اصحاب على عليه السلام به شمار آورده است. [ رجال طوسى، ص 59، ش 22. ]