هاشم فرزند عتبة بن ابى وقاص از طايفه قريش، كنيه اش ابوعمرو و مشهور به مرقال و اعور [ از آن جهت به او 'مرقال' گفته اند، چون در ميدان هاى جنگ با شتاب و سرعت به پيش مى رفت و بدان جهت 'اعور' گفته اند، چون در جنگ يرموك و فتح شام در زمان خلافت عمر بن خطاب چشمش آسيب ديد "مستدرك حاكم، ج 3، ص 447". ] است و يكى از ده نفرى است كه به آنان مژده بهشت داده شده است. [ ر. ك: شرح ابن ابى الحديد، ج 6، ص 55. ] پدرش عتبة از مشركين مكه و كسى است كه در جنگ احد دندان هاى ميانه رسول خدا صلى الله عليه و آله را شكست و لب ها و چهره پيامبر صلى الله عليه و آله را دريد.
هاشم فرزند چنين پدرى است كه در فتح مكه به اسلام روى آورد و مسلمان شد و به مدينه هجرت نمود. [ تاريخ بغداد، ج 1، ص 196. ] وى در بسيارى از جنگ هاى اسلامى شركت داشت و در عصر خلافت عمر بن خطاب در فتح يرموك و مدائن حضور داشت و در جنگ جلولاء و فتح آن فرمانده سپاه اسلام بود، و به لحاظ اهميت اين فتح، آن را 'فتح الفتوح' ناميده اند. [ ر. ك: اسد الغابه، ج 5، ص 49؛ الاصابه، ج 6، ص 516. ]