ارادت و علاقه معاذ به اميرالمؤمنين
معاذ از جمله كسانى است كه نسبت به اميرالمؤمنين على عليه السلام اظهار ارادت و علاقه مى نمود و در زمره اصحاب آن حضرت به شمار آمده است. [ رجال طوسى، ص 59، ش 31. ]
ابن بطه از ابو صالح از ابو هريره نقل مى كند: 'معاذ بن جبل' را ديدم كه دائماً به چهره و صورت على بن ابى طالب عليه السلام نگاه مى كند، به او گفتم: تو خيلى زياد و دائم به صورت على عليه السلام مى نگرى، گويا او را هنوز نديده اى؟ در پاسخ گفت: از رسول خدا صلى الله عليه و آله شنيدم كه مى فرمود:
النظر الى على بن ابى طالب عبادة؛
نگاه كردن به صورت على بن ابى طالب عبادت است. [ بحارالانوار، ج 38، ص 200. ]
معاذ بن جبل با اعتقاد راسخ به اسلام و محبت به اميرالمؤمنين على عليه السلام در زمان خلافت 'عمر بن خطاب' سال 18 هجرى به جنگ روميان رفت و در نواحى اردن در عمواس شام به مرض طاعون مبتلا شد و در سن 38 سالگى درگذشت و در شام به خاك سپرده شد و قبل از وفات خودش در همان مكان، دو پسر و دو همسرش نيز به مرض طاعون درگذشتند، لذا وقتى از دنيا رفت از او فرزندى باقى نماند. [ ر. ك: طبقات الكبرى، ج 3، ص 588 و 590؛ اسد الغابه، ج 4، ص 378؛ تهذيب التهذيب، ج 8، ص 220. ]
درست است كه معاذ بن جبل زمان حكومت على عليه السلام را درك نكرد؛ اما او در دل از دوستداران و ارادتمندان على عليه السلام بود و از همين رو شيخ طوسى وى را از اصحاب على عليه السلام به شمار آورده است. [ سند آن گذشت. ]
معاذ بن صمه بن عمرو بن جموح
شيخ طوسى، معاذ بن صمه را از اصحاب اميرمؤمنان عليه السلام به شمار آورده است. [ رجال طوسى، ص 58، ش 18. ]ابن اثير مى نويسد: وى پسر برادر معاذ بن عمرو بن جموح است كه در اُحد و غزوه هاى بعد در ركاب رسول خدا صلى الله عليه و آله حضور داشت. وى در واقعه 'حرّه' سال 64 هجرى در حمله نيروهاى معاويه به شهر مدينه به شهادت رسيد. [ اسدالغابه، ج 4، ص 381؛ الاصابه فى تمييز الصحابه، ج 6، ص 141. ]