موضع معقل با متخلفين از جنگ
امير مؤمنان عليه السلام در نخيله خطبه اى خواند و مردم را به حاضر شدن در جنگ صفين فراخواند و راضى نشد كسى ازاين امر سرپيچى كند. در همين موقعيت، معقل بن قيس رياحى برخاست و عرضه داشت:
اى امير مؤمنان، به خدا سوگند، تنها بدگمانان از همراهى با شما تخطى مى كنند و افراد منافق و دورو در انجام فرمان تو درنگ مى نمايند، بنابراين مالك بن حبيب را مأمور كن كه متخلفان از جنگ و كسانى كه جبهه جهاد را ترك مى كنند، گردن زند.
امام فرمود: 'من فرمان خود را به مالك داده ام و او به خواست خداوند، سرپيچى نخواهد كرد.' [ وقعة صفين، ص 132؛ شرح ابن ابى الحديد، ج 3، ص 202. ]
در پيشاپيش سپاه امام
معقل بن قيس به فرمان امام عليه السلام از مدائن با سه هزار سرباز رزمنده به عنوان پيش قراولان سپاه روانه سرزمين رقّه شد. [ رقه نزديك مرز شام و همان محلى است كه بعد از جنگ صفين فراريان سپاه على عليه السلام به آن محل وارد مى شدند و از آن جا با اجازه معاويه به شام مى رفتند. ] امام عليه السلام به او دستور داد از راه موصل پيش رود، و از آن جا به نصيبين برود و در رقه كه نزديك سرزمين شام است، فرود آيد و فرمود: 'من هم به رقه خواهم آمد.' گويا هدف امام عليه السلام از اعزام اين گروه از طريق موصل و نصيبين، تثبيتِ موقعيت نظام حاكم در اين منطقه بود و لذا به هنگام عزيمت، به معقل سفارش هايى را به اين شرح نمود و فرمود: 'سَكِّنِ الناس و أمِّنهم، و لا تقاتل الّا مَن قاتلك و...؛ اى قيس از تو مى خواهم كه در مسير راه و شهرهايى كه وارد مى شوى، مردم را امنيت دهى و با هيچ كس وارد جنگ مشو جز كسانى كه با تو جنگ كنند.'
بعد امام عليه السلام سفارش هاى اخلاقى و توصيه هاى ارشادى نمود و خواستار رعايت حال رزمندگان شد. [ وقعة صفين، ص 148؛ شرح ابن ابى الحديد، ج 3، ص 208. ]