عيبتان را بپوشاند ! » (26 / اعــــراف) درباره چهارپايان فرموده: « و نازل كرد براى شما از چهارپايان هشت جفت ! » (6/زمر) دربـاره آهـن فـرموده: « آهن را نازل كرديم كه در آن قدرتى بسياراست ! » (25 / حديد) درباره مطلق خير فرموده: « ... دوست نمىدارند كه چيزى از خير از ناحيه رب شما بر شما نازل شود.» (105 / بقره) درباره مطلق موجودات فرموده: « هيـچ چيـز نيسـت مگـر آن كـه خزينههاى آن نـــزد مـاســت و مـا آن را نــازل نمـىكنيـم مگــر بـــه انـدازهاى معيــن.» (21 / حجـــر)
از جمله آياتى كه بر اعتبار اين معنا در خصوص قرآن دلالت مىكند، آيه « اِنّا جَعَلْناهُ قُرْآنا عَرَبِيّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ وَ اِنَّهُ فى اُمِّ الْكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِىٌّ حَكيمٌ ! » (3 و 4 / زخرف) است كه مىفرمايد: ما اين كتاب را خواندنى و به زبان عربى قرار داديم، تا شايد شما تعقل كنيــد، وگـرنه اين كتـاب در امالكتـاب بـود، كـه در نزد ما مقامى بلند و فرزانه دارد!(1)
1- الميــــــــــــزان ج 30، ص 201.
خلق موجودات و تقدير حركت و هدايت آنها
« ذلِكُـمُ اللّهُ رَبُّكُمْ لاآ اِلهَ اِلاّ هُوَ خلِقُ كُلِّ شَىْءٍ ! » (102 / انعام)
خداوند در اين كلام مجيدش خلقت خود را تعميم داده و هر موجود كوچك و بزرگى را كه كلمه «شىء» بر آن صادق باشد مخلوق خود دانسته از آن جمله فرموده است:
« بگو خداست آفريننده هر چيز و او يكتاى قهّار است ! » (16 / رعد) و نيز فرموده:
« آن كسى است كه ملك آسمانها و زمين از آنِ اوست ! » (2 / فرقان) و در آخر مىفرمايد:
« و آفريد هر چيزى را و تقدير كرد آن را چه تقدير كردنى ! » (2 / فرقان) و نيز مىفرمايد:
« پروردگار ما همان است كه به هر چيزى آفرينش بخشيد و (به استفاده از آن) رهبرىاش كرد!» (50 / طه) و نيز مىفرمايد:
« آن كسى است كه جمعآورى و سـپس درست كـرد و آن كسى است كـه تـقــديــر و انــدازهگيــرى كــرد سپس هـدايـت فرمود! » (2 و 3 / اعلى)
در اين آيات و آيات ديگرى نظير اينها يك نوع بيان ديگرى است و آن اين است كه خود مــوجــودات را مستنــد به خلقــت دانستــه و اعمــال و آثار گوناگون و حركات و سكنات آنها را مستند به تقدير و هدايت الهى دانسته، مثلاً گام برداشتن انسان براى انتقــال از ايـن جـا بــه آن جــا و شنــاورى مــاهــى و پــرواز مرغ و ساير كارها و آثـار مستند به تقدير الهى و خود آن نامبردهها مستند به خلقت اوست.
از اين قبيل آيات، بسيار است كه خصوصيّات اعمال موجودات و حدود آنها و همچنين غاياتى را كه موجودات به هدايت تكوينى خدا هر يك به سوى آن سير مىكند منتهى به خدا دانسته و همه را مستند به تقدير خداى عزيز عليم مىداند.