لطفا منتظر باشید ...
هر چند كه دائما نقشه مىريزند كه اثر علّتى از علل يا سببى از اسباب كونى را لغو كنند ولى براى رسيدن به اين منظور باز متوسّل به علّت و سببى ديگر مىشوند. از اين هم كه بگذريم خود علم و اراده و اختيارشان سه تا از اسباب تكوينى است، پس در هر حال مطيع تكوين هستند، پس در باب تكوين تنها مؤثر خداست و آنچه او بخواهد مىشود، يعنى آنچه كه علل خارجىاش تمام شد و اما از آنچه جن و انس بخواهد تنها آن موجود مىشود كه خدا اذن داده باشد و خواسته باشد، پس مالك همه آنان و آنچه را كه مالكند خداست.(1)
1- الميـــــــزان ج 31، ص 274.
شمول مالكيّت الهى
مالكيت ملك وجـود، حـركت و بـازگشت
« لَهُ مُلْكُ السَّمـواتِ وَ الاَرْضِ...!» (2 / حديد)
« ملك آسمانها و زمين از آن اوست...!»
آيه فوق انحصار را مىرساند و مىفهماند كه مالك آسمانها و زمين تنها خداست، او به تنهايى است كه هر حكمى بخواهد در عالم مىراند، براى اين كه پديدآورنده همه اوست، پس آنچه در آسمانها و زمين است قيام وجود و آثار وجودش به خداست، پس هيچ حكمى نيست مگر اين كه حاكم در آن خداست و هيچ ملك و سلطنتى نيست مگر آن كه صاحبش اوست.
« لَــهُ مُلْــكُ السَّمـواتِ وَ الاَرْضِ وَ اِلَـى اللّـهِ تُرْجَعُ الاُمُورُ!» (2 / حديد)
هيـچ چيـز نيست مگـر آن كه بـه سـوى خـدا برمىگـردد! هيچ كس نمىتواند او را از برگشت به سوى خداىتعالى باز بدارد و هيچ عاملى كه آن چيز را به سوى خدا برمىگرداند به جز اختصاص ملك به خدا نيست و تنها عاملى كه امور را به سوى خدا برمىگرداند، اين است كه ملك عالم مختص به اوست، پس امـر و فـــرمـــان و حـكمـــرانــى هـــم تـنهـا از آن اوســت.
مــالكيـت الهـى و مملـوكيت كـل مـوجـودات جهــان
« مالِكِ يَوْمِ الدّينِ، اِيّاكَ نَعْبُدُ ! » (4 و 5 / فاتحه)
خداىتعالى مالك علىالاطلاق و بدون قيد و شرط ماست و ما و همه مخلوقات مملوك علىالاطلاق و بدون قيد و شرط اوييم، پس در اين جا دو نوع انحصار هست، يكى اين كه رب تنها و منحصر در مالكيت است و دوم اين كه عبد تنهــا و منحصــرا عبــد است و جــز عبــوديّت چيــزى نــدارد و اين آن معنايى اســت كـه جملــه «اِيّــاكَ نَعْبُــدُ» بـــــر آن دلالــت دارد.
ملك از آن جا كه قوام هستىاش به مالك است، ديگر تصور ندارد كه خودش حاجب و حايل از مالكش باشد و يا مالكش از او محجوب باشد، ماسواى خدا به جز مملوكيّت ديگــر هيــچ چيــز نــدارد و مملــوكيّت حقيقــت آنهــا را تشكيــل مىدهــد، ديگر معنا ندارد كه موجودى از موجودات و يا يك ناحيه از نواحى وجود او، از خدا پــوشيــده بمـانـد و محجوب باشد، هم چنان كه ديگر ممكن نيست به موجودى نظر بيفكنيم و از مالــك آن غفلت
