است.
و در اعتقاد وثنيها منافاتى ميانه رب و مربوب بودن يك نفر نيست، چون ربوبيت در نظر آنان به معناى استقلال در تدبير ناحيهاى از عالم است، با امكان مربوبيت هيچ منافات ندارد، بلكه اصولاً همه ربهاى وثنيها مربوب ربى ديگرند، كه او خداىسبحان است كه رب الارباب است و ديگر هيچ الهى مافوق او نيست، او الهى ندارد. در اعتقــاد وثنيـت، پـادشـاهـى عبــارت اسـت از ظهــور و جلــوهاى از لاهـوت در نفــس بعضـى از افـراد بشـر يعنـى پـادشـاه، كه آن ظهــور عبـارت اسـت از تسلــط بــر مـردم و نفــوذ حكـم و بـه هميـن جهـت پـادشـاهـان را مـىپـرستيـدنـد، همــانطــور كه اربــاب بتهــا را و نيـز رؤسـاى خانوادهها را در خانه مىپرستيدند.
اعتقادات مكتب توحيد
در مكتب توحيد «رَبُّ الْعـالَميـنَ» همان رب آسمانها و زمين و آنچه بين آن دو است مىباشد، كه تدبير موجود در آنها به خاطر اين كه تدبيرى است متّصل و واحد و مربوط به هم، دلالت مىكند بر اين كه مدبر و رب آن نيز واحد است و اين همان عقيدهاى است كه اهل يقين و آنهايى كه غير اعتقادات يقينى و حاصل از برهان و وجدان را نمىپذيرند بدان معتقدند. به تعبير ديگر مراد به عالمين آسمانها و زمين و موجودات بين آن دو است، كه با تدبير واحدى كه در آنها است دلالت مىكنند بر اين كه رب و مدبرى واحد دارند و مراد به «رَبُّ الْعـالَميـنَ» همان رب واحدى است كه تدبير واحد عالم بر او دلالت دارد و اين دلالت يقينى است، كه وجـدان اهـل يقيـن آن را درك مـىكند، اهـل يقينــى كه جــز با بــرهــان و وجــدان سـر و كـارى ندارند.
تصور رَبُّ الْعـالَميـنَ مشروط و موقوف بر يقين است. اهل يقين از همين وحدت تدبير به وجود مدبرى واحد براى همه عالم يقين پيدا مىكنند. رَبُّ الْعـالَميـنَ كسى است كه اهل يقين وقتى به آسمانها و زمين و مابين آن دو مىنگرند و نظام واحد در آنها را مىبينند، به او و به ربوبيتش نسبت به همه آنها يقين پيدا مىكنند.
خداىتعالى به وجهى قابل درك و به تصورى صحيح قابل تصور است هر چند كه بــه حقيقـت و كنهـش قـابـل درك نيسـت و محـال اسـت احـاطـه علمـى بـه وى يـافت.
در قبال وثنيها و مشركين بايد همين مسأله توحيد ربوبيّت اثبات شود، زيرا وثنيها همان طور كه در بالا گفته شد قايل به توحيد ذات هستند و در ربوبيّت خدا شريك قايل شدهاند.(1)
1- الميـزان ج 30، ص 114.
سه ركن ربوبيت الـهى
« اَفَمَـنْ يَخْلُـقُ كَمَـنْ لا يَخْلُـقُ...؟ »
« وَ اِنْ تَعُـدُّوا نِعْمَـةَ اللّـهِ لا تُحْصُـوهـا...!»
« وَ اللّــــهُ يَعْلَـــمُ مــا تُسِـــرُّونَ وَ مــا تُعْلِنُـــونَ ! » (17 تــا 19 / نحــل)