روشن‏تر: موجودات در بين خود بعضى مالك بعض ديگرند، چنان كه اسباب مالك مسببات خودند و هم‏چنين اشياء مالك قواى فعّاله و قواى فعّاله مالك افعال خود هستند - مثلاً انسان مالك اعضاء خود و همچنين قواى فعاله خود از سمع و بصر و امثال آن مى‏باشد، در عين آن كه سمع و بصر و... هم نسبت به افعال خويش همين حالت را دارند - و چون خداوند متعال مالك هر چيزى است، يعنى هم نسبت به بندگان و هم نسبت به آن‏چه در مِلك آن‏هــاست مـالكيّتـش مسلـم است، پـس مليـك علـى‏الاطـلاق مـوجودات هم مى‏بــاشد.
خداوند متعال از نظر اعتبار هم مالك موجودات است، زيرا او كسى است كه به مالكين اعطاء مال‏كرده و به‏آنان بخشيده‏است و روشن‏است كه‏اگر خود مالك آن مال‏ها نبود چنين اعطا و بخششى غير صحيح بود چون كه بخشيده بود چيزى را كه مالك نيست به كسى كه او هم مالك نيست و حق دخالت ندارد.
خداى‏تعالى همچنين از نظر اعتبار «مَليك» و پادشاه جهانيان است زيرا او شارع و حاكمى است كه به حكم خود در اموال مردم تصرف مى‏كند، چنان كه پادشاهان ظاهرى چنين تصرفاتى را در اموال رعاياى خود مى‏نمايند. پس خداوند متعال تنها پادشاهى است كه پيش از ما مالك آن‏چه فعلاً در دست ماست بوده و با ما هم همان ملكيت را دارد و پس از ما وارث آن مى‏شود.(1)
1- الميــــــــــــــــزان ج 5، ص 243.

رابطه ربوبيّت بـا مـالكيّت الهى

«... رَبِّ الْعـالَميـنَ!  اَلـرَّحْمـنِ الـرَّحيـمِ!  مـالِـكِ يَـوْمِ الـدّيـنِ! » (2 تـا 4 / فـاتحه)
كلمه «رَبّ» به معناى مالكى است كه امر مملوك خود را تدبير كند، پس معناى مالك از كلمه «رَبّ» استفاده مى‏شود و «مِلك» نزد ما اهل اجتماع و در ظرف اجتماع، يك نوع اختصاص مخصوص است، كه به خاطر آن اختصاص چيزى قائم به چيزى ديگر مى‏شود و لازمه آن صحّت تصرفات است. و صحت تصرفات قائم به كسى مى‏شود كه مالك آن چيز است.
البته اين معناى ملك در ظرف اجتماع است، كه مانند ساير قوانين اجتماع، امرى وضعى و اعتبارى است نه حقيقى، الاّ اين كه اين امر اعتبارى از يك امر حقيقى گرفته شده، كه آن را نيز ملك مى‏ناميم. ما در خود چيزهايى سراغ داريم كه به تمام معناى كلمه و حقيقةً ملك ما هستند و وجودشان قائم به وجود ماست، مانند اجزاى بدن ما، كه اگر ما نباشيم چشم و گوش ما جداى از وجود ما هستى جداگانه‏اى ندارند. اين معناى ملك حقيقى است. آنچه را هم كه با دسترنج خود و يا راه مشروعى ديگرى به دست مى‏آوريم ملك خود مى‏دانيم، چون اين ملك هم مانند آن ملك چيزى است كه ما به دلخواه خود در آن تصرف مى‏كنيم ولكن ملك حقيقى نيست و وجودش قائم به وجود من نيست، كه وقتى من از دنيا مى‏روم آن‏ها هم با من از دنيا بروند، پس ملكيت آن‏ها حقيقى نيست، بلكه قانونى و چيزى شبيه به ملك حقيقى است.
از ميان اين دو قسم ملك آنچه صحيح است كه به خدا نسبت داده شود همان ملك حقيقى است، نه اعتبارى و مالكيت خداى‏تعالى نسبت به عالم باطل شدنى نيست. و ملك