تكثير و تـوزيع امر بين ملائكه برحسب وظايف آنها
« فَــــــا لْـمُـقَسِّـمــــــــاتِ اَمْــــــــرا !» (4 / ذاريات)
« به فـرشتگـانى سـوگنـد كه امر خدا را بين خود تقسيم مىكنند!»
عبارت فوق سوگندى است به ملائكهاى كه كارشان اين است كه به امر پروردگار عمل مىكنند و اوامر خدا را در بين خود به اختلاف مقامهايى كه دارند تقسيم مىكنند.
آرى، امر پروردگار صاحب عرش، در خلقت و تدبير امرى است واحد، ولى وقتى اين امر واحد را ملائكهاى حمل مىكنند كه پستهاى مختلف و مأموريتهاى گونه گون دارند، قهرا همان امر واحد بر طبق اختلاف مقامات ايشان تقسيم و تكه تكه مىشود و همچنين اين تقسيم ادامه دارد تا به دست فرشتگانى برسد كه مأمور پديد آوردن حـوادث جـزئـى عالمنـد، در آن جـا ديگـر بيشتـر تكه تكه مىشود و تكثير مىپذيرند.
آيات چهارگانه زير تمامى تدابير عالم را زير پوشش خود مىگيرد و به همه اشاره دارد، چون هم نمونهاى از تدبير امور خشكىها را كه همان « وَالذّارِياتِ ذَرْوا ! » (1/ذاريات) باشد آورده و هم نمونهاى از تدابير امور درياها را در جمله « فَالْجارِياتِ يُسْرا !» (3/ ذاريات) ذكر كرده و هم نمونهاى از تدابير مربوط به فضا را در عبارت « فَالْحامِلاتِ وِقْرا ! » (2 / ذاريات) خاطرنشان ساخته و هم تدابير مربوط به تمامى باقى ماندگان زواياى عالم و بالاخره روبرهم عالم را در عبارت «فَـالْمُقَسِّمـاتِ اَمْـرا ! » اشاره كرده است كه گفتيم منظور از آن ملائكه است كه واسطههاى تدبير هستند و اوامر خداىتعالى را تقسيم مىكنند. در آيات فوق سوگندى است به تمامى اسبابى كه در تدبير سراسر جهان مؤثرند.(1)
1- الميــــــــــزان ج 36، ص 263.
امر الهى و مسئوليت ملائكه در تدبير امور عالم
« وَ النّازِعـاتِ غَـرْقا وَ النّـاشِطـاتِ نَشْطا وَ السّـابِحـاتِ سَبْحـا فَـالسّـابِقـاتِ سَبْـقا فَالْمُدَبِّراتِ اَمْرا ! »
(5-1 / نازعات)
آنچه در اين آيات بدان سوگند ياد شده، با صفاتى كه ملائكه در امتثالشان نسبت به اوامر صادره از ساحت مقدس الهى و مربوط به تدبير امور عالم ماده به ايشان دارند و سپس قيامشان به تدبير امور به اذن خداىتعالى قابل انطباق است.
آيات نامبرده از نظر سياق شديدا شبيه به آيات آغاز سوره صافّات و مرسلات است، كه مىفرمايد: « وَ الصّافّاتِ صَفّا فَالزّاجِراتِ زَجْرا فَالتّالِياتِ ذِكْرا ! » (1 تا 3 / صافات) و آيات: « وَ الْمُـرْسَـلاتِ عُـرْفا فَالْعاصِفـاتِ عَصْفا وَ النّاشِراتِ نَشْرا فَالْفـارِقاتِ فَرْقا فَـالْمُلْقِيـاتِ ذِكْرا!» (1 تا 5 / مرسلات) كه ملائكه را در امتثال اوامر الهى توصيف مىكنند، چيزى كه هست آن آيات تنها ملائكه را در تدبير امور عالم توصيف مىنمايد.
از اين كه بگذريم در بين اين آيات پنجگانه آن صفتى كه در انطباقش با ملائكه