معارف قرآن در المیزان نسخه متنی

« وَ هُــوَ الَّــذى خَلَــقَ السَّمــواتِ وَ الاَرْضَ فــى سِتَّةِ اَيّامٍ وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَــى الْمـــــآء ! » (7 / هود)
ظاهرا چيزى را كه خدا به نام «سَمـاوات» به لفظ جمع ذكر كرده و با «زمين» مقارن ساخته و توصيف مى‏كند كه آن را در ظرف شش روز آفريده عبارت از طبقاتى است از يك مخلوق جهانى مشهود كه بالاى زمين ما قرار گرفته است، زيرا به طورى كه گفته‏اند «سماء» نام موجوداتى است كه در طبقه بالا قرار دارد و بر سر آدميان سايه مى‏افكند و بلندى و پايينى از معانى نسبى است.
پس آسمان عبارت از طبقاتى از خلق جسمانى و مشهود است كه بالاى زمين ما قرار گرفته بدان احاطه دارد، زيرا زمين، به طورى كه آيه « يُغْشِى اللَّيْلَ النَّهارَ يَطْلُبُهُ حَثيثا !» (54 / اعراف) نيز حاكى است، كروى شكل است و آسمان اول همان است كه كواكب و نجوم (ستارگان مختلف) آن را زينت داده، يعنى طبقه اولى كه ستارگان را در خود گرفته و يا فوق ستارگان است و به وسيله ستارگان زينت يافته است، همچون سقفى كه با تعدادى قنديل و چراغ تزيين يابد ولى در توصيف آسمانهاى بالاتر از آسمان دنيا توصيفى در كلام خدا نيامده غير از وصفى كه در دو آيه ذيل آمده است:
« ... سَـبْـعَ سَـمـواتٍ طِــبـاقـا - هـفت آسـمـان روى هـم . » (3 / ملك)
« آيا نديده‏ايد كه چگونه خدا هفت‏ آسمان را مطابق هم آفريد و ماه را در آن‏ ها نور و خورشيد را چراغ قرار داد ! »(15و16/نوح)
خدا در توصيف خلقت آسمان‏ها و زمين يادآور شده كه (مواد اصلى آن‏ها) متفرق و متلاشى و باز و از هم دور بودند و خدا آنها را به هم پيوسته كرده و گردهم آورده و فشــرده كــرده و پــس از آن كــه دور بـودنـد به صورت آسمان درآورده مى‏فرمايد:
« مگــــر كـــافــران نــديـدنـد كــه آسمــان‏ها و زميــن از هــم بــاز بــودنــد و مــا آن‏هــا را بـه هــم پيـوستيـم و هـر چيـز زنـده‏اى را از آب قـرار داديـم، آيـا بـاز هـــم ايـمــــان نـمى‏آورنـــد؟»(30/انبياء)
« آنگاه بر آسمان استيلا يافت در حالى كه آسمان دود بود. پس به آسمان و زمين گفت: خواه يا ناخواه بياييد! گفتند: خواهان آمديم! آن‏گاه در دو روز آن‏ها را هفت آسمـان سـاخـت و در هـر آسـمان امـر خـاص آن را وحى كرد.» (11 و 12 / فصلت)
اين آيه مى‏رساند كه خلقت آسمانها در دو روز پايان يافت. البته « روز» يك مقدار معين و معتنابه زمان است و لازم نيست كه « روز» در هر ظرف و موقعى « روز» زمين باشد، كه از يك دور حركت وضعى زمين به دست مى‏آيد. كما اين كه يك روز در ماه زميــن مــا تقـريبــا بيست و نــه و نيــم روز از روزهاى زمين است. بسيار شايع است كـه مـردم در سـخنان عـادى خـود « روز» را بـر بـرهــه‏اى از زمـان اطــلاق مى‏كننــد.
پس خدا آسمان‏هاى هفت گانه را در دو برهه زمانى آفريده است. چنان كه در مورد زمين گويد: «خَلَقَ الاَرْضَ فى يَوْمَيْنِ ... وَ قَدَّرَ فيها اَقْواتَها فى اَرْبَعَةِ اَيّامٍ - يعنى خدا زمين را در ظرف دو روز آفريد ... و روزى‏هاى زمين را در چهار روز مقدّر ساخت.» (9و10/فصلت)