ب) نقش حوزه هاى علميه در پيشبرد آرمان هاى اسلام و انقلاب - ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی‌ ای‍ران (ع‍ل‍ل‌، م‍س‍ای‍ل‌ و ن‍ظام‌ س‍ی‍اس‍ی‌) نسخه متنی

ب) نقش حوزه هاى علميه در پيشبرد آرمان هاى اسلام و انقلاب

استقلال همه جانبه ى حوزه هاى علميه ى شيعه همواره به فقيهان و عالمان امكان داده است هنگام درگيرى با دستگاه حاكم، موضع لازم را به دور از هر نوع واهمه از بروز اختلال در كار حوزه، اتخاذ كنند. در صورتى كه تكيه ى مالى و ادارى حوزه هاى علميه ى اهل تسنن به دستگاه حاكم اين امكان را از روحانيان آنان گرفته است.

حوزه ى علميه ى قم با اين ويژگى، آمادگى هاى لازم را براى انجام رسالت خويش در پاس دارى از حريم و حقوق ملت و مصالح كشور داشت و مرجعيّت مقتدر و با نفوذى چون آيت اللّه بروجردى، مانع از اجراى صريح برنامه هاى به ظاهر اصلاح طلبانه ى رژيم پهلوى و به واقع از پيش تعيين شده به دست عوامل كاخ سفيد امريكا مى شد.

در اين زمان، امام كه مرجعيّت دينى را بر عهده ى ايشان مى دانست، به تذكرات خصوصى ـ در حد پيام ـ به مقام مرجعيّت بسنده مى كرد. پس از رحلت آيت اللّه بروجردى، رژيم، با اين تصوّر كه نبودن ايشان موجب ضعف حوزه ى علميه و روحانيت شده و موانع از سر راه خودكامگى شاه برداشته شده است، يورش همه جانبه اى را براى پياده كردن خواسته هاى امريكا آغاز كرد و با استفاده از پوشش اسمى انقلاب و ثبات سياسى براى وابسته تر كردن كشور به امريكا، برنامه هاى از پيش تعيين شده را به اجرا گذارد.

با اين كه نبود آيت اللّه بروجردى حوزه را دچار مشكلاتى كرده بود، يكه تازى رژيم به سان جرقه اى كانون نهضت را شعلهور كرد و اين زمان بود كه همه ى قدرت، نفوذ و معنويّت حوزه در فريادهاى امام بروز كرد و نهضت حوزه به رهبرى امام، چون خون در شريان ملت به جريان افتاد. حوزه در وضعيت جديد خود، با همه ى وجود ـ از مراجع تقليد تا اساتيد و طلاّب ـ پشت سر رهبرى قرار گرفت و حمايت بى دريغ خود را نثار نهضت كرد.

با توجه به تركيب حوزه كه به گونه ى سنتى از مراجع، اساتيد و طلاّب تشكيل مى شد، مى توان نقش آن را در پشتيبانى از رهبرى نهضت و پيشبرد آن در چند نكته خلاصه كرد.

1. رژيم قصد داشت امام را از حوزه و مرجعيّت جدا و با او در حد يك شخصيّت روحانى برخورد كند.

حوزه ى علميه ى قم با تأكيد بر مرجعيّت امام و اين كه ايشان بخشى از يك كل و مبارزه با رژيم ناشى از رسالت حوزه و مربوط به همه ى حوزه است، اين توطئه را خنثى كرد.

2. اعلاميه هاى مراجع و شخصيت هاى برجسته ى حوزه در پيش بردن اهداف نهضت، تقويت بنيان مبارزه و پيوستن نيروهاى بيش تر به نهضت مؤثر بود و به رژيم مى فهماند كه حمايت از رهبرى به خاطر مسائل صنفى نيست، بلكه وحدت در هدف و هم آهنگى در انجام رسالت وجود دارد.

3. رده هاى دوم اساتيد كه معمولا در تصميم گيرى هاى حوزه نقشى نداشتند، در سرعت بخشيدن به آهنگ نهضت مهم ترين نقش را عهده دار شدند و از موقعيت خود براى راه اندازى، عمق بخشيدن و گسترش فعاليت هاى رده هاى اوّل استفاده كردند.

اينان كه فعّال ترين عناصر حوزه و بيش تر از شاگردان يا علاقه مندان امام بودند، به دور از پاره اى ملاحظات كه در فعاليت رده هاى اوّل حوزه معمولا دست و پاگير است، در فراز و نشيب هاى نهضت از هيچ گونه حمايت فروگذار نكردند. و در رويارويى با رژيم و انتقال اهداف نهضت به طلاب كوشيدند. اين عده در سطح جامعه نيز رسالت خويش را انجام دادند.

4. طلاب حوزه ى علميه، به صورت فردى و جمعى، بر عناصر غيرفعال حوزه فشار آوردند و پيام نهضت و رهبرى آن را از طريق شبكه هاى ارتباطى مستقيم با گروه هاى مختلف، در سطح جامعه منتشر كردند. آنان در پيش بردن اهداف نهضت، نقش بيش ترى پذيرفتند و چون آسيب پذيرتر از مراجع و اساتيد حوزه بودند، بيش تر آماج آزار و شكنجه هاى رژيم قرار گرفتند. بسيارى از آنان به دست مأموران ساواك روانه ى زندان ها، تبعيدگاه ها يا سربازخانه ها شدند و عده اى نيز مخفى شدند.