تفسیر هدایت جلد 8

همچنين.

سوره‏هاى قرآن كريم از لحاظ معانى عام خود تفاوت دارند، از اين رو هر (بسم اللَّه گفتن) در آغاز هر سوره اشاره بدين دارد كه همه چيز قائم به خدا است، پس هنگامى كه حج مى‏گزاريم در واقع اين حج گزارى به نام خدا و هدف حجّ همان تقوى و پرهيزگارى نسبت به خداست، و تقوى نيز به نوبه خود از خدا و به يارى خداست، وقتى روزه مى‏گيرم، روزه‏گيرى ما به نام خداست، و هدف روزه‏دارى همان تقوى نسبت به خداست، و تقوى نيز به نوبه خود از خدا و به يارى خداست. همچنين است هنگامى كه نماز مى‏گزاريم يا به هر تكليف واجب ديگرى اقدام مى‏كنيم.

[1] «يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْ‏ءٌ عَظِيمٌ- اى مردم از پروردگارتان بترسيد، كه زلزله قيامت حادثه‏اى بزرگ است.»

هدف از سوره حج همان بالا بردن سطح تقواست به بالاترين درجه ايمان و اعتقاد به مسئوليّت. در سوره انبياء- كه پيش از سوره حج آمده است- گفت و گو از مسئوليّت است، امّا در اين سوره سخن از تقواست بدين لحاظ كه مرحله مقدّمه ايمان است.

بر انسان دشوار است كه به مسلّماتى ايمان بياورد و بپندارد كه آن مسلّمات پايه‏هايى استوارند كه مى‏تواند افكار خود را بر آنها بنا كند و آن گاه به غير آنها ايمان بياورد، هر چند اين «غيرها و ديگر» ها نيرومندتر باشند. اينجا- و درست- همين جاست كه خطاى انسان در آن نهفته شده زيرا مسلّماتى فكرى تمام زندگى او را متوجّه خود مى‏سازد و مى‏پندارد كه وى در برابر آن مسلّمات ضعيف و ناتوان است. هرگز چنين نيست، انسان از مسلّم پنداشته‏هاى خود نيرومندتر است، و دانش آدمى با نفوذتر از سوابق ذهنى و خيالى او و چيزهايى است كه اجتماع و پدران او بدان اعتقاد داشته‏اند. در واقع ايمان به قيامت و زلزله و هول و هراسهاى آن تمام اين مسلّمات پندارى و سوابق ذهنى را درهم مى‏كوبد و به بشر نيرويى پرتوان براى انديشيدن از نو مى‏دهد. و اين از طريق شكّ برنامه‏اى و هدف دار درباره