تفسیر هدایت جلد 8

موضع گيريهاست كه از حالت بى‏بند و بارى و اين پندار كه آفرينش بيهوده و بى‏هدف است سرچشمه مى‏گيرد. پيداست كه اين آخرين درس سوره المؤمنون اين موضع گيرى را چاره و درمان مى‏كند، و بشر را ياد آور حسابرسى دقيق و سپس پاداش متناسبى كه پس از مرگ منتظر اوست مى‏شود.

روند مطلب چنين بيان مى‏كند:

اوّلا: آن روابط خويشاوندى كه سبب انكار و دور شدن از خدا شده است در روز قيامت (كه خويشاوندييى وجود ندارد) پايان خواهد يافت. پس بر انسان واجب است كه اين گردنه كه در راه ايمان قرار دارد او را از حركت به سوى ايمان باز ندارد.

ثانيا: مقياس و وسيله سنجش حق براى ارزش گذارى انسان همانا خود اوست، انسان خود همانا ترازويى است كه نمايانگر ارزشهاى درستى است كه خرد بر اساس آنها سرشته شده است، و بدان وسيله رسالتهاى الهى را فرا خاطر مى‏آورد، و همان است كه ما از طريق آن در مى‏يابيم در حال انجام دادن خيريم يا شرّ، پس اگر كفّه ترازوى كارهاى نيك انسان سنگين‏تر شود و نيكيهايش بيشتر از بديهايش باشد از بهشتيان است، و گرنه از دوزخيان خواهد بود. آياتى كه حاوى اين مضمون است (آيات 102- 103) چنان كه به نظر من مى‏رسد از آياتى در قرآن است كه بيشترين حدّ بر حذر داشتن را در بر دارد، زيرا كيست كه بتواند مطمئن شود- گر چه به طور نسبى- كه نيكيهايش بيشتر از بديهاى اوست؟! از اين رو مؤمنان هيچ لحظه و فرصتى را براى استفاده از آن به منظور انجام كار شايسته، از دست نمى‏دهند.

آن گاه قرآن مناظرى از روز قيامت را براى ما توصيف مى‏كند، روزى كه آتش چهره‏هاى كافران و ستمكاران را چنان مى‏سوزاند كه لبهايشان به بيرون بر مى‏گردد و تمام دندانهايشان نمايان مى‏شود، و هنگامى كه از خدا درخواست بازگشت مى‏كنند تا كار را از سر گيرند پاسخ مى‏شنوند: گم شويد، و اين كلمه‏اى است كه جز به سگ گفته نمى‏شود، شما بوديد كه بندگان مرا آن روز كه شما را به